De Medici waren dan toch geen afstammelingen van een priester uit de Mugello

San Piero a Sieve (Chiesa dell’ Assunta)

In de meeste boeken over de Medici kan men nog altijd lezen dat zij afkomstig zouden zijn uit de Mugello, de streek ten noorden van Firenze en dat een zekere priester Giambuono (die daar dan gesitueerd wordt rond het midden van de 12de eeuw) als de stamvader van de familie kan beschouwd worden.
Het was de 19de-eeuwse genealoog Pompeo Litta die in zijn Famiglie celebri d’Italia deze Giambuono (letterlijk “goede Jan”) aan de oorsprong van de Medici-stamboom geplaatst heeft. Litta baseerde zich op het feit dat er een Giambuono vermeld werd in een inscriptie op een muur van de kerk van de Assunta in San Piero a Sieve die Giuseppe Brocchi daar in de 18de eeuw gevonden had. Dat een priester de stamvader zou kunnen zijn van een groot geslacht is op zichzelf geen probleem want men ging er van uit dat hij pas op latere leeftijd tot de geestelijke stand was toegetreden en dat hij zijn 2 zonen, Chiarissimo en Bonagiunta reeds lang voordien op de wereld had gezet . Van hen wordt ook gezegd dat zij rond het jaar 1200 naar Firenze getrokken zijn om er zich met handel en bankieren te gaan bezig te houden. Hun vader Giambuono moet dus rond het midden van de 12de eeuw gesitueerd worden, maar Litta en vele anderen (?) hebben blijkbaar over het hoofd gezien dat de inscriptie uit San Piero van veel later dateerde.
Hierop wordt immers vermeld dat een zekere priester Giambuono hier in 1275 een hospitaal heeft laten bouwen voor zijn zielenrust en dat meester Panicia dat gemaakt heeft.

De volledige tekst van de inscriptie luidt als volgt :

A(nno) D(omini) MCCLXXV p(res)b(ite)r Gia(n)ibuonus fecit fieri istud ohspitale p(ro) a(n)i(m)a sua m(agister) Panicia me fec(it)

Er is dus eerst en vooral een probleem met de datering: het jaartal dat hier vermeld wordt is 1275 en niet 1150 of daaromtrent.
Vervolgens is er de 18de-eeuwse priester-schrijver Giuseppe Brocchi, die aan de hand van deze inscriptie aangevoerd heeft dat deze Giambuono wellicht een Medici was, omdat hij vond dat de naam Giambuono “nogal veel voorkwam in de familie de’ Medici”. Maar wat is veel? Er zijn er achteraf nog slechts 2 geregistreerd (één in de 13de en één in de 14de eeuw) en de naam Giambuono werd ook in andere families gebruikt.
Indien Bonagiunta (ca.1164-1225), die de naam Medici droeg maar geen patroniem, een zoon met de voornaam Giambuono zou gehad hebben, zou men er kunnen van uit gaan dat die naar zijn grootvader genoemd werd, maar dat is blijkbaar niet het geval.
Van Chiarissimo, de zogezegde broer van Bonagiunta de’ Medici, zijn we niet zeker dat hij de naam de’ Medici droeg: in elke klassieke stamboom wordt hij nochtans opgevoerd als de stamvader van de Averardo’s, maar hij wordt in 1201 enkel vermeld als “Chiarissimo di Giambuono”. Terwijl we dus in het ene geval geen patroniem hebben, missen we in het andere geval een achternaam
Brocchi vermeldt echter wel in zijn Descrizione della provincia del Mugello (1748) het correcte jaartal 1275 van de inscriptie, maar in een Medici-stamboom in zijn Vite de Santi e Beati Fiorentini (1742) spreekt hij van (een) Giambuono of Bono de zoon van een zekere Gerardo, die leefde rond het midden van de 11de eeuw. Daar is dan wellicht de verkeerde conclusie uit getrokken dat priester Giambuono (van de inscriptie) en de Giambuono (van de stamboom) één en dezelfde persoon waren. Tussen beide Giambuono’s is echter meer dan 100 jaar verschil en bovendien wordt van geen van beiden ergens bewezen dat het leden van de familie de’ Medici waren. En wie dan die Gerardo geweest is, is ook niet erg duidelijk. Misschien is hij te vereenzelvigen met Bernardo (zie ↓)?

Zeer merkwaardig is ook de Medici-stamboom van Jacob Wilhelm Imhoff in zijn Genealogiæ viginti illustrium in Italia familiarum…. uit 1710. Hij noemt een zekere Medico di Potrone (of Petrone) de stamvader van de Medici.
In zijn laat 16de-eeuwse kroniek Discorso storico beweert Cosimo Baroncelli (de biograaf van don Giovanni de’ Medici) dat de Medici van in 1030 kasteelheren van Castagnole en Petrone waren voor de graven van Ubaldini.
Van die Medico (1046-1102) zouden dan Bono (1069-1123), Bernardo (1099-1147) en Giambuono (1131-1192), respectievelijk zijn zoon, kleinzoon en achterkleinzoon afstammen. Op die manier zijn we terug bij een Giambuono van rond het midden van de 12de eeuw die dan de vader van Bonagiunta en Chiarissimo zou kunnen zijn. Het lijkt allemaal erg logisch maar vooral de gekunsteldheid van dit verhaal doet vermoeden dat het verzonnen is. Het mag verder ook duidelijk zijn dat de theorie van de priester-stamvader Giambuono achterhaald is.

Dat de Medici reeds in de 12de eeuw verbleven in Firenze wordt aangetoond door Filigno di Conte de’ Medici, die in zijn Libro di Memorie uit 1374 een opsomming geeft van de bezittingen van zijn voorouders . Hij spreekt over een woontoren waarvan het eigendomsrecht reeds in 1169 door de families de’ Medici en de’ Sizi betwist werd . Vanaf 1311 deelden zij met deze familie ook het patronaat van de kerk van San Tommaso. De Medici woonden dus in de buurt van de Mercato Vecchio (de Oude Markt) die nu de Piazza della Repubblica geworden is. De nabijgelegen Via de’ Medici verwijst nog steeds naar hun vroegere aanwezigheid.
Diezelfde Filigno vermeldt ook dat zijn voorouders pas vanaf 1260 eigendommen zijn gaan kopen in de Mugello. Hij voegt er aan toe dat hij samen met zijn broer tussen 1335 en 1374 een aantal gronden (weilanden en bossen) gekocht had in de Mugello en verschillende huizen in Firenze (die gelegen waren tussen de Mercato Vecchio en de Ponte Vecchio). Ook het gebouw in de Via Larga (nu de Via Cavour), dat in de 15de eeuw la vecchia casa (het “oude huis”) genoemd werd (omdat Cosimo il Vecchio in 1440 in de buurt het “nieuwe” Palazzo Medici had laten bouwen), kwam in 1349 in bezit van Filigno. Na de pestepidemie was het gebouw leeg komen te staan en Filigno is er gaan wonen met zijn 2 zonen en hun gezinnen.

Terwijl men dus altijd gedacht heeft dat de Medici vanuit de Mugello naar Firenze gekomen zijn, kan men de zaken beter omkeren en stellen dat zij als rijk geworden Florentijnse kooplui geld zijn gaan investeren in onroerend goed in die regio. Dat is voornamelijk gebeurd vanaf 1260 door Filigno’s overgrootvader Averardo in navolging van zijn schoonfamilie de Sizi. Misschien behoorde de Villa Cafaggiolo (het palagio waarvan Filigno spreekt) toen ook reeds tot hun bezit . Averardo di Averardo heeft daarna het patronaat van de kerkjes van San Pietro a Sieve en San Bartolommeo di Potrone in handen gekregen.
Zelfs al zou de informatie van Filigno i.v.m. de datering (1169?) niet helemaal correct zijn, dan nog is het vrij onwaarschijnlijk dat een familie (van landbouwers?), die pas rond 1200 naar Firenze gekomen is, in de loop van de 13de eeuw de grote welstand en status in de stad zou bereikt hebben, waarvan hij spreekt.

Samengevat kan men stellen dat de Medici niet vanuit de Mugello ca. 1200 naar Firenze gekomen zijn, maar reeds (op basis van de tekst van Filigno) van in de 12de eeuw in de stad woonachtig waren De link met de Mugello is dan pas rond het midden van de 13de eeuw gelegd.
Daarmee kan ook het voorvaderschap van priester Giambuono (op basis van de inscriptie) aan de kant geschoven worden. Er kan natuurlijk altijd nog een Giambuono in de Mugello geleefd hebben rond 1150, maar dan is het zeker niet de man van de inscriptie en zeer waarschijnlijk ook geen Medici geweest. Wie dan wel de stamvader van de Medici geweest is blijft voorlopig nog een onbeantwoorde vraag (zie ook art. Waren de Medici dan toch afstammelingen van een dokter) .

JVL

The Medici were no descendants of a priest from the Mugello

In most books about the Medici one can read that they came originally from the Mugello and that their forefather was a priest called Giambuono who lived there in the middle of the 12th. century.

It was 19th century genealogist Pompeo Litta who placed this Giambuono (“good John”) on top of his Medici family tree. He based this on an inscription in the parish church of San Piero in Sieve, mentioned by Giuseppe Brocchi in the 18th century.

It was assumed that Giambuono entered the clergy in old age and that he had 2 sons: Bonagiunta and Chiarissimo who came to Florence around the year 1200 where they went into the commerce and banking business. Giambuono would then be born around 1140/50.

But Litta (and many others?) had overlooked the fact that the inscription in San Piero dated from a later period. On the inscription one can read that “in 1275, a certain priest Giambuono founded here a hospital for the peace of his soul and that master Panicia was the builder” (see text on p.1).

In the first place there was a dating problem and in the second place there was a problem with the name. Giuseppe Brocchi thought namely that this Giambuono had to be a Medici because “there were a lot of Giambuono’s in the Medici family”. In fact there were only 2 (one in the 13th and one in the 14th century) and the name Giambuono was also used in other families.

If Bonagiunta (ca.1164-1225), who was named Medici in a document but without a patronym, had had a son named Giambuono, one could presume that he was named after his grandfather, but that is not the case. Chiarissimo, Bonagiunta’s so called brother and mostly considered as the ancestor of the Averardo’s, is registered in 1201 as “Chiarissimo di Giambuono”, but not as Medici or de Medicis. In one case we miss a patronym and in the other case a last name to bring clarity in the matter 1.

Giuseppe Brocchi mentioned the exact year 1275 in his description of the inscription but in his Medici genealogical tree he named Giambuono the son of a certain Gerardo (?) who lived in the middle of the 11th century. This may have led to the wrong conclusion that the priest from the inscription and the Giambuono from Brocchi’s family tree, were one and the same person. But there is more than a century between the 2 Giambuono’s and neither has been proven that they were really Medici. And who may have been that Gerardo? Perhaps he is to identified with Bernardo ↓?

And then there is also the very remarkable Medici family tree by Jacob Wilhelm Imhoff from 1710. He speaks of a Medico di Potrone, a “doctor” from Potrone or Petrone in the Mugello, being the ancestor of the Medici. According to the 16th century chronicle of Cosimo Baroncelli the Medici were castle keepers in Castagnole and Petrone for the counts of Ubaldini since 1030.

This Medico (1046-1102) had a son, Bono (1069-1123), a grandson Bernardo (1099-1147) and a great grandson Giambuono (1131-1192) who could then be chronologically the father of Bonagiunta and Chiarissimo. It all seems very logical but the artificiality of the story suggests that is fictional.

At the same time we can conclude that the theory about the priest-ancestor Giambuono cannot be taken seriously.

That the Medici were already living in Florence in the 12th century is confirmed by Filigno di Conte de’ Medici. In his memoirs of 1374, he speaks of the family properties in Florence and in the Mugello. He mentions a dispute about the ownership of a residential tower between the Medici and the Sizi in 1169 2. From 1311 both families shared the sponsorship of the church of San Tommaso, in the neighbourhood of the Mercato Vecchio (the actual Piazza della Repubblica). The Via Medici still refers to their presence. Filigno tells us that his ancestors started buying properties in the Mugello from 1260. Together with his brother he bought land and houses in the Mugello and in Florence between 1335 and 1374. After the plague in 1349 Filigno became also the owner of a palace in the Via Larga that was called the” old house” (la casa vecchia) when Cosimo had a new one built in 1440 (the actual Palazzo Medici).

While historians have always thought that the Medici came from the country side in the Mugello to the city of Florence to do business, it is the other way around: rich traders and bankers from the city went investing money in properties in the Mugello. Filigno’s great grandfather Averardo started this in 1260, imitating his in-laws, the Sizi. Perhaps the Villa Cafaggiolo (Filigno speaks of a palagio) was already Medici property by that time 3. Thereafter Averardo di Averardo acquired the sponsorship of the churches of San Pietro a Sieve and San Bartolommeo di Potrone.

Even if Filigno’s dating (1169?) may not be completely exact, it still is hard to believe that a family of farmers, coming from the Mugello around 1200, could already have reached in the course of the 13th century the high social level and wealth he speaks off.

In summary one can conclude that the Medici were not originally from the Mugello, but were already living in Florence in the 12th century. The link with the Mugello dates from the middle of the 13th century. The theory about a priest-ancestor called Giambuono from the Mugello can also be put aside.

It is off course always possible that there lived a man called Giambuono around 1150 in the Mugello, but he was certainly not the man from the inscription and very likely not a Medici. The question who then the real ancestor of the Medici was, remains for the moment unanswered.

1 N. Wandruszka, Die Medici im 13. Jahrhundert (2016).

T. Gramigni, Iscrizioni medievali in territorio Fiorentino (Univ.   
           Firenze),Firenze, 2012, p.326.

2 O. Rouchon, L’opération généalogique, Rennes, 2014, p.91

3 J. Ross, The lives of the early Medici. Told in their correspondence, Londen, 1910, p.3,24

Geschiedenis van de Medici (algemeen)Leen BraspenningMarch 31, 2020