Het Florentijnse Calcio Storico
Het Florentijnse Calcio Storico
Wie van mening is dat het voetbal is uitgevonden door de Engelsen zal meteen door de Florentijnen worden tegengesproken. Terwijl het Engelse (en moderne wereldvoetbal) is ontstaan toen in 1863 de Football Association (de FA) in het leven geroepen werd, gaat het calcio storico (het Florentijnse historische voetbal) terug tot in de 15de eeuw. Calcio betekent letterlijk “schop”. Het spel voor de 1ste keer vermeld in januari 1491, toen het op de bevroren Arno gespeeld werd. Het calcio was toen eigenlijk bedoeld voor de aristocratische families die tegen elkaar in het strijdperk traden. Naar het schijnt was Piero de’ Medici (de oudste zoon van Lorenzo il Magnifico) een succesvol speler. Dat kon spijtig genoeg niet gezegd worden van zijn politiek optreden want in 1494 werd hij samen met zijn familie uit de stad verjaagd.
De meest opmerkelijke wedstrijd vond plaats tijdens het carnaval van februari 1530 toen Firenze (al sedert september 1529) werd belegerd door de troepen van de Medici-paus Clemens VII (die zijn familie opnieuw aan de macht wilde brengen) .De Florentijnen wilden met hun partijtje calcio aan hun vijanden duidelijk maken dat ze nog niet van plan waren om zich over te geven, maar ondanks hun vastberadenheid moesten ze zich in augustus van hetzelfde jaar toch gewonnen geven. Op de piazza di Santa Croce “vochten” toen 2 teams voor de overwinning door de bal in het net achter de vijandelijke defensie te gooien. Dat het er hard aan toeging in die wedstrijd van 1530 was duidelijk. Eén van de spelers, Giovan Francesco Antinori, werd door een tegenstander, Dante Castiglione, buiten het speelveld gekieperd toen hij de bal wilde veroveren. Zijn neef Bernardino, ridder van Santo Stefano die nog in Lepanto gevochten had, had een tegenstander (in het spel maar ook in de liefde) gedood na het calcio van 1576. De Antinori waren dus blijkbaar niet alleen bekend om hun wijn…
Na het Trattato del gioco della palla (1555) van Antonio da Salò beschreef Giovanni de’ Bardi in zijn Discorso sopra il Gioco del Calcio Fiorentino (1580) de regels van het spel en voegde er koeltjes aan toe dat het spel bedoeld was voor belangrijke mensen. Twee teams van 27 mannen stonden zonder wapens tegenover elkaar als 2 legereenheden: er werd sinds mensenheugenis beweerd dat deze trainingsmethode nog dateerde uit de Romeinse tijd. In de Zaal van Gualdrada van het Palazzo Vecchio heeft Giovanni Stradano in de jaren 60 van de 16de eeuw de piazza di Santa Maria Novella gepenseeld op het moment dat er (in 1561) een wedstrijd werd gespeeld. Bij gebrek aan belangstelling werd het laatste calcio gehouden in 1739.
Pas in 1930 (400 jaar na het calcio van 1530) werd onder impuls van Alessandro Pavolini (de minister van cultuur van Mussolini) opnieuw aangeknoopt met de traditie. Twee teams, van beide kanten van de Arno, traden in historische kledij in het strijdperk. Vanaf 1934 werd er dan een tornooi gehouden tussen de 4 districten van de stad: Santa Maria Novella (in het rood), San Giovanni (in het groen), Santa Croce (in het blauw) en Santo Spirito (in het wit).
Het speelveld, dat met zand bedekt is, meet ongeveer 80 bij 40 meter en wordt verdeeld in 2 gelijke vierkanten. Sedert de jaren 70 wordt het calcio opnieuw op de Piazza di Santa Croce gehouden, waar de wedstrijd ook meestal doorging in de vroegere periodes. Op een plaquette aan de gevel van het Palazzo dell’Antella uit 1565 wordt nog de middellijn van het speelveld aangeduid. De wedstrijd wordt voorafgegaan door een historische stoet waarin alle deelnemers in hun 16de-eeuwse kledij en met hun kleuren en banieren hun opwachting maken. Die kan men ook zien in het Museo del Calcio Storico in de Viale Aldo Palazzeschi 20.
De wedstrijd duurt 50 minuten en elke ploeg bestaat uit 27 spelers, maar heeft geen reservespelers. Trappen tegen het hoofd zijn verboden, maar voor de rest is elke vorm van geweld om de bal te bemachtigen en de tegenstander (man tegen man) uit te schakelen toegelaten door de 6 scheidsrechters. Elk team heeft 4 keepers, 3 verdedigers, 5 middenvelders en 15 aanvallers. De kapitein en de banierdrager van de ploeg geven hun instructies vanuit een tent die in het midden staat voor hun doelnet (dat over de ganse breedte van het veld gespannen is). Er wordt gespeeld met semi-finales die één week doorgaan voor de finale, die dan op 24 juni, het feest van Johannes de Doper (de patroon van de stad), gespeeld wordt.
Het spel is de laatste jaren nog gewelddadiger geworden, zodat politie en ambulanciers in groten getale aanwezig zijn. Vrienden en collega’s van elke dag worden tijdens het calcio verwoede vijanden en tackelen en slaan elkaar zonder medelijden in het ziekenhuis. Enkele jaren gelden werd de finale zelfs afgelast omdat er teveel geweld gebruikt was tijdens de halve finales. In 2011 werd er een calcio storico femminile (voor dames) ingericht: 2 ploegen, de Witten en de Roden, stonden tegenover elkaar, maar gelukkig ging het er (nog) niet zo agressief aan toe als bij de mannen.
De Florentijnen en alle andere Italianen gebruiken het woord calcio ook voor het “moderne voetbal” terwijl de meeste andere landen een woord gebruiken dat afgeleid is van het Engelse football.
ACF Fiorentina is sedert 1926 de club die Firenze vertegenwoordigt in de Serie A (de Italiaanse huidige voetbalcompetitie), maar dat is weer een andere geschiedenis (zie ander artikel).
Voor bewegende beelden: google calcio storico fiorentino / www.youtube
The Florentine Calcio Storico
When you think that the English have invented football, the Florentines will tell you that you are making a big mistake. While English football (and world football) was started up in 1863 when the Football Association (the FA) was founded, the Florentine calcio storico (historical football) dates back to the 15th century. Literally calcio means kick and the first time that the game was mentioned was in January 1491 when it was played on the frozen Arno river. In those days it was a game for aristocratic families and it seems that Piero de’ Medici, the oldest son of Lorenzo il Magnifico was a famous player (but also a lousy politician because he and his family ware driven out of Florence in 1494).).
The most remarkable game was played during the carnival in February 1530 when Florence was under siege of the army of the Medici pope Clement VII (who wanted his family back in power) . After an exhaustive blockade since September 1529, the Florentines organized a game of calcio on the Piazza di Santa Croce to let the enemy know that they were in good shape and ready to keep on fighting. But despite their courage they had to surrender the city to the pope in August of that same year.
Two teams “battled” for victory, there were no rules and you could score a goal by throwing the ball in the opponents net behind the defensive line.
In the 1530 game one of the players Giovan Francesco Antinori was thrown out of the field by his opponent Danta Castiglione while he was trying to catch the ball. His cousin Bernardino, a knight of Santa Stefano who had fought in Lepanto in 1571, killed a man (his opponent in calcio but also in love…) after the game in 1576. Apparently the Antinori were not only famous for their wine…
After Antonio da Saló’s Trattato del gioco della palla (1555), Giovanni de’ Bardi discribed the rules of the game in his Discorso sopra il Gioco del Calcio Fiorentino (1580) and pointed out that is was a game for important people. Two teams of 27 men stood opposite each other on a large field as if it were 2 army units (without weapons) going into battle (it is said that in Roman times calcio was a training for soldiers). In the Room of Gualdrada (Palazzo Vecchio) Giovanni Stradano painted a calcio game on the piazza di Santa Maria Novella in the 1560’s. In 1739 was played the last game of this kind of calcio due to a lack of interest.
In 1930 (400 years after the famous game in February 1530) Alessandro Pavolini (minister of culture in the fascist government) renewed the tradition by organizing a tournament (in historical clothing) for 2 teams (north and south of the Arno). Since 1934 the 4 competing districts are Santa Maria Novella (red), San Giovanni (green), Santa Croce (blue) and Santo Spirito (white).
The field (covered with sand) measures more or less 80 by 40 meters and is divided in 2 equal squares. On piazza di Santa Croce (where the games were usually played in the past and again since the seventies) one can still see on the facade of Palazzo del Antella a plaque (1565) with the indication of the line that divides the field in 2 parts. The festivities are preceded by an historical parade with all the participants in their 16th century coloured clothes and banners. The Museum of the Calcio Storico is located in Viale Aldo Palazzeschi 20.
The game lasts for 50 minutes and every team has 27 players but no reserve players. Kicking against the head is forbidden, but all others forms of violence to disable the enemy (man to man) are permitted by the 6 referees on the field. In every team there are 4 keepers, 3 defenders, 5 midfield players and 15 strikers. The captain and the standard bearer give their instructions from their tent in the middle of the goal net (across the entire width of the field). Now a days there are 3 games: 2 semi-finals are played a week before the final on June 24th, the feast of Saint John the Baptist (the patron of the city).
The game has become so violent that police and ambulance are standing by in great numbers. Daily friends and colleagues turn into fearless enemies during the calcio and tackle and hit each other into the hospital. A few years ago the authorities had to cancel the final because there was too much violence in the semi-finals.
In 2011 was organized a calcio storico femminile: two female teams, the Reds and the Whites faced each other, but fortunately the game was not as violent as that of the men.
Florentines and Italians use the word calcio also for “modern football” (all other nations use a word distracted from the English word “football”). ACF Fiorentina is since 1926 the Florentine club in the Serie A (the Italian modern football competition) but that is another story.
JVL