De miraculeuze zwangerschap van Bianca Cappello

Fig. 1 Bianca Cappello (A. Allori, Uffizi)

Op 15 december 1565 was Francesco de’ Medici, op initiatief van zijn vader hertog Cosimo I, in het huwelijk getreden met Johanna van Oostenrijk, een dochter van keizer Ferdinand I. Ondanks het feit dat Johanna een huwelijk met een “bankierszoon” eigenlijk beneden haar stand vond en Francesco al een tijdje smoorverliefd was op de Venetiaanse schone Bianca Cappello, kregen de staatszaken voorrang. Bianca was de vrouw van Pietro Buonaventuri, die vertegenwoordiger van de Salviati-bank in de dogestad geweest was. De familie Cappello had zich tegen een huwelijk verzet, maar Pietro en de zwangere Bianca waren samen vertrokken naar Firenze waar ze in december 1563 getrouwd waren. Toen het tweetal (op vraag van de familie Cappello) bij hertog Cosimo tekst en uitleg moest komen geven op het paleis over hun vlucht heeft Francesco Bianca naar alle waarschijnlijkheid voor het eerst gezien (zie fig 1 & 2).

De Buonaventuri mochten in Firenze blijven, maar Francesco en Bianca begonnen een verhouding die welwillend door haar echtgenoot geduld werd: hij zorgde ervoor dat hij er financieel niet slechter van werd en kreeg van zijn stadsgenoten dan ook snel de bijnaam cornidoro (de “gouden hoorndrager”). Het koppel woonde in een huis in de Via Maggio, niet ver van het Palazzo Pitti , dat Francesco aan Bianca geschonken had. Pietro kwam in dienst van de groothertog en Bianca werd een hofdame van Isabella de’ Medici, de zus van Francesco, met wie zij goed bevriend geraakte.

In augustus 1572 werd Bianca's echtgenoot in de buurt van de Ponte Santa Trinità door Roberto Ricci neergestoken. Aanleiding was het feit dat Pietro zelf een maîtresse genomen had, Alessandra Bonciani, de weduwe van een lid van de Ricci-familie. Met medeweten van de groothertog (en van Bianca?) hadden de Ricci vervolgens een aanslag tegen Pietro beraamd. Francesco zou zijn betrokkenheid in deze misdaad pas op zijn sterfbed hebben toegegeven. Er werd niemand veroordeeld met als gevolg dat vrij kort daarna ook Alessandra Bonciani ongestraft door haar broers vermoord werd.

Aangezien Johanna van Oostenrijk na 11 jaar huwelijk enkel maar dochters op de wereld had gezet (waarvan er 2 de kinderjaren overleefden; Eleonora die trouwde met Vincenzo Gonzaga en Maria die koningin van Frankrijk werd), had Bianca Cappello het plan opgevat om Francesco een zoon en opvolger te schenken en hem op die manier definitief aan haar te binden. Maar hoewel Bianca aan haar huwelijk met Buonaventuri reeds een dochter overgehouden had (Pellegrina die geboren was in juli 1564) , was haar relatie met Francesco kinderloos gebleven. Met de hulp van een dokter (Giovanni Gazzi?) en enkele betrouwbare leden van haar dienstpersoneel werd er dus een gedurfd plan in scène gezet. Bianca had zelf een zwangerschap voorgewend en 3 zwangere meisjes als draagmoeders ingehuurd, waarvan er één op het juiste moment voor een jongen moest zorgen. Slechts één van de 3, een zekere Lucia, kreeg een zoon die op 29 augustus 1576 in Bianca’s kraambed gesmokkeld werd. Lucia werd in de waan gelaten dat haar kind doodgeboren was en Francesco was dolgelukkig met zijn zoon die don Antonio genoemd werd. Andere bronnen vermelden dat Lucia haar zoontje aan Bianca zou verkocht hebben.

Fig.3 Postuum portret van Johanna van Oostenrijk en Filippo (G. Bizelli, 1586 Uffizi)

Wellicht werden Lucia en de andere meisjes in het geheim gedood, maar toen ook een gouvernante van Bianca (Giovanna Santi), die de zaak mee had helpen organiseren, het slachtoffer werd van een aanslag, kwam de waarheid aan het licht. De gouvernante had haar aanvallers herkend als sicari (sluipmoordenaars) van Bianca en had vlak vóór haar dood bekentenissen afgelegd.
Kardinaal Ferdinando, die de relatie van zijn broer met Bianca steeds had afgekeurd en overal zijn informanten had, werd hiervan in kennis gesteld. Ondanks het feit dat Francesco van de machinatie op de hoogte gebracht werd, had hij Bianca, die hem daarna alles opgebiecht had, vergiffenis kunnen schenken. Toch besloot hij te wachten om don Antonio als zijn zoon te erkennen (dat deed hij pas in 1578) en moeder en kind werden naar de Medici-villa van Pratolino gestuurd.

In 1577 bracht Johanna van Oostenrijk dan eindelijk haar enige zoon en langverwachte troonopvolger don Filippo ter wereld, maar hij overleefde de kinderjaren niet en stierf in 1582 (zie fig.3).
Johanna zelf overleed in 1578 op 31-jarige leeftijd, toen ze voor de 8ste keer zwanger was en van de trappen van de kerk van de Santissima Annunziata gevallen was.

Amper 2 maanden later trouwden Francesco en Bianca in het geheim en op 12 april 1579 (na een verplichte rouwperiode van 1 jaar) volgde de officiële plechtigheid. Na de dood van don Filippo had Francesco don Antonio in 1584 aangeduid als zijn opvolger met de goedkeuring van de Florentijnse Raad van 200 en van koning Filips II van Spanje die hem de titel van markies van Capestrano verleende. Francesco’s jongere broer, kardinaal Ferdinando, was echter helemaal niet tevreden was met deze gang van zaken en hoopte Antonio te kunnen uitschakelen voor de successie.

Fig.4 Don Antonio de’ Medici (Valore Casini, ca.1605, Uffizi).

Toen Francesco en Bianca op verdachte wijze om het leven kwamen in oktober 1587 in de Villa van Poggio a Caiano werd er met een beschuldigende vinger gewezen naar kardinaal Ferdinando, die het huwelijk van zijn broer met Bianca altijd had afgekeurd en het nooit met zijn schoonzus had kunnen vinden (zie art. De geheimzinnige dood van Francesco en Bianca). In 1588 liet Ferdinando don Antonio’s rechten op de opvolging ontnemen. Volgens sommige auteurs was het ganse verhaal van de binnengesmokkelde baby een verzinsel van de kardinaal, die don Antonio na de dood van Francesco I had voorgehouden dat hij helemaal geen Medici-bloed in zich had en dus geen recht op de troon had.

Ferdinando volgde zijn broer op, maar besloot toen zijn kardinaalshoed in te leveren om zelf voor de opvolging te kunnen zorgen. Daar slaagde hij in toen hij in februari 1589 trouwde met Cristina van Lorreinen (de kleindochter van Caterina de’ Medici) die hem 5 zonen en 4 dochters zou schenken. Zelfs nadat Ferdinando zelf voor nageslacht gezorgd had, zag hij er toch op toe dat don Antonio in 1594 op zijn 18de werd opgenomen in de ridderorde van Malta (zie fig.4).
Aangezien hij in deze hoedanigheid niet meer kon trouwen kon hij dus ook geen wettige erfgenamen hebben die aanspraak konden maken op de erfopvolging in Toscane. Antonio vocht in 1594/95 in dienst van de keizer tegen de Turken in Hongarije. Daarna werd hij Medici-ambassadeur in Frankrijk, Milaan, Genua, Bologna en Livorno. Zijn levenswandel was verre van onberispelijk; hij had minstens 5 kinderen uit verschillende relaties en hij stierf in 1621 aan syfilis .

JVL

            Cosimo I (1519-74) x Eleonora van Toledo
_________________|______________________
|                                                                       |
Francesco I (1541-87)                                    Ferdinando I (1549-1609)
x Johanna v.Oostenrijk (+1578)                        x Cristina v. Lorreinen
|                                                                         |
|            x Bianca Cappello (1548-87)               Cosimo II (1590-1621)
|                        ¦
  |                 Antonio (1576-1621)
  _|_______________________
|                     |                  |
Eleonora           Maria           Filippo (1577-82)

The miraculous pregnancy of Bianca Cappello

On December 15, 1565, Francesco de' Medici, at the insistence of his father Duke Cosimo I, was married to Johanna of Austria, a daughter of Emperor Ferdinand I. Despite the fact that Johanna thought that a marriage to a "banker's son" was below her dignity and that Francesco was since a short time madly in love with the Venetian beauty Bianca Cappello, state affairs took precedence.
Bianca was the wife of Pietro Buonaventuri, who had been a representative of the Salviati bank in the city of the doge. The Cappello family was opposed to a marriage, but Pietro and (the pregnant) Bianca had fled for Florence and were married there in December 1563. When the couple (at the request of the Cappello family) was summoned by Cosimo I at the palace in order to explain their runaway, Francesco probably saw Bianca there for the first time (see fig.1 & 2)

The Buonaventuri could stay in Florence and Francesco started an affair with Bianca, benevolently tolerated by Pietro. That could improve his financial situation and he was quickly nicknamed cornidoro (the "golden cuckold"). The couple lived in a house in Via Maggio (not far from the Palazzo Pitti) , which Francesco had donated to Bianca. Pietro joined the court of the Grand Duke and Bianca became a lady-in-waiting of Isabella de' Medici, Francesco's sister, with whom she became good friends.

In August 1572 Bianca's husband was stabbed to death by Roberto Ricci near the Ponte Santa Trinità because Pietro had an affair with Alessandra Bonciani, the widow of a member of the Ricci family. With the knowledge of the Grand Duke (and of Bianca?) the Ricci had planned an assassination attempt against Buonaventuri. Apparently Francesco admitted his involvement in this crime upon his deathbed. No one was convicted and shortly after Alessandra Bonciani was murdered by her brothers with impunity.

During 11 years of marriage Johanna of Austria had given birth to 6 daughters (of which 2 survived the childhood: Eleonora, who married Vincenzo Gonzaga and Maria who became queen of France) and Bianca Cappello wanted to give Francesco a son and successor and thus finally bind him to her. But although Bianca had already had a daughter with Buonaventuri (Pellegrina was born in July 1564) her relationship with Francesco had remained childless. With the help of a doctor (Giovanni Gazzi) and some reliable members of her entourage, a bold plan was set up. Bianca had pretended to be pregnant herself and hired 3 pregnant girls as surrogate mothers, one of whom had to deliver a boy at the right time. Only one of the 3, a girl named Lucia, had a son who was smuggled into Bianca's childbirth on August 29, 1576. Lucia was left under the delusion that her child was stillborn and Francesco was overjoyed with his son who was called don Antonio. Other sources mention that Lucia allegedly sold her little boy to Bianca.
Probably Lucia and the other 2 girls were secretly killed, but when a governess of Bianca, Giovanna Santi who was involved in the betrayal, also became the victim of a deadly assault, the truth came out. The governess had recognized her attackers as Bianca's sicari (assassins) and had made confessions just before her death.
Cardinal Ferdinando, who had always rejected his brother's relationship with Bianca, was informed of the situation. Bianca then confessed everything to Francesco and the Grand Duke forgave her but decided to wait before acknowledging don Antonio as his son (which he did in 1578). Mother and child were sent to the Medici Villa of Pratolino.

In 1577 Johanna of Austria gave finally birth to her only son and long expected heir, but Filippo did not survive childhood and died in 1582 (see fig.3). Johanna herself died in 1578 at the age of 31, when she was pregnant for the 8th time, after a fall from the steps of the Church of the Santissima Annunziata.
Two months later Francesco and Bianca married in secret and on April 12, 1579 (after a mandatory mourning period of 1 year) followed the official ceremony.
After the death of Don Filippo in 1584, Francesco had appointed Don Antonio as his successor with the approval of the Florentine Council of 200 and King Philip II of Spain who granted him the title of Marquis of Capestrano. Francesco's younger brother however, Cardinal Ferdinando, was not at all satisfied with this situation and hoped to take out Antonio for the succession.

When Francesco and Bianca both died in suspicious circumstances in October 1587 at the Villa of Poggio a Caiano, allegations were made towards Cardinal Ferdinando, because he never agreed to his brothers marriage and he disliked his sister-in-law (see article The mysterious death of Francesco and Bianca).
In 1588 Ferdinando had Don Antonio stripped of his rights to succession. According to some authors, the whole story of the smuggled baby was a fabrication by Cardinal Ferdinando, who, after Francesco's death, had told Don Antonio that he had no Medici blood in him at all and therefore no right to the throne.

Ferdinando succeeded his brother, but decided to give up his cardinal’s hat in order to provide for posterity. In February 1589 he married Cristina of Lorraine (Caterina de' Medici's granddaughter) who would give him 5 sons and 4 daughters. Even with such an offspring Ferdinando made Antonio join the knightly order of Malta when he was 18 in 1594 (see fig.4). In this capacity, he could not have any legitimate heirs who could claim the succession in Tuscany. Antonio fought in 1594/95 in the service of the emperor against the Turks in Hungary. Afterwards he became Medici ambassador in France, Milan, Genova, Bologna and Livorno. His life was far from impeccable; he had at least 5 children from different relationships and he died in 1621 of syphilis.
Grand Duke Ferdinando I was succeeded in 1609 by his eldest son Cosimo II.

Literatuur:

Cicogna, E.                 Bianca Cappello: cenni storico-critici. Venetië, 1828.
Ciotti, P.                      Bianca Cappello, in: Donne di Casa Medici. Firenze, 1997.
Dorini, U.                  I Medici e i loro tempi. Firenze,1989.
Grassellini, E.e.a.       Profili Medicei. Firenze, 1982.
Luti, F.                       Don Antonio de’ Medici e i suoi tempi. Firenze, 2006.
Don Antonio de’ Medici, in: Dizionario biografico, vol.73 (2009).
Micheletti, E.             Les Médicis à Florence. Firenze, 1979.
Pigaillem, H.                Les Médicis.   Parijs, 2015.
Staley, E J,                   The Tragedies of the Medici. Oxford, 1911/2004.
Van Laerhoven, J.       De Medici-groothertogen (1574-1737). Herk-de-Stad, 2013.
De Medici-vrouwen. Herk-de-Stad, 2016².
De Medici-moorden en complotten. Herk-de-Stad, 2014.
zie art. De geheimzinnige dood van Francesco en Bianca.
zie art. Fagoro, de verloren zoon van Cosimo I