Jan Fabre in Firenze

Van 15 april tot 2 oktober 2016 heeft de in 1958 geboren Antwerpse kunstenaar Jan Fabre Firenze verrast met zijn tentoonstelling “Spiritual Guards”. Op 3 locaties had hij in totaal een 100-tal werken opgesteld, meestal uit metaal en daterend van 1978 tot en met 2016, die een dialoog moesten openen tussen de renaissance en de moderne kunst. Burgemeester Dario Nardella, de man die in 2017 Barack Obama mocht ontvangen, (zie artikel Waarom Alessandro de’ Medici niet de zwarte prins van Firenze was) moest zijn stadsgenoten er van overtuigen dat het zeker geen provocatie was, want vele Florentijnen vonden dat vooral de beelden op de Piazza della Signoria niet pasten in het vertrouwde renaissance-kader.

Op 15 april was de tentoonstelling geopend met de plaatsing vóór het Palazzo Vecchio van een reuze-zeeschildpad (5 meter lang en 3 meter hoog) uit 2003 die de naam “Op zoek naar Utopia” gekregen heeft (zie fig.1). De berijder van het dier was niemand minder dan de kunstenaar zelf, die op zoek gaat naar het onbereikbare. In Firenze verwees Fabre naar Giambologna’s ruiterstandbeeld van Cosimo I en naar het hertogelijk embleem van de schildpad, Festina Lente (“haast u langzaam”) (zie fig.5). Fabre heeft van dit beeld verscheidene versies gemaakt en reeds in 2003 had de gemeente Nieuwpoort er één aangekocht. Na een 5-jarige restauratie is de 6 ton wegende schildpad in 2018 teruggekeerd in de badstad waar ze richting strand en zee kijkt.
Jan Fabre is nochtans geen sant in eigen land: hij was al in 2000 negatief in het nieuws gekomen toen er een filmpje opdook waarbij katten van de trappen van het Antwerpse stadhuis gegooid werden voor een Franse film met en over Jan Fabre. Ook zijn “vlezige” kunsttentoonstelling “Over the Edges” lokte protest uit toen hij in 2012 stukjes ham tegen de pilaren van het oude Gentse Universiteitsgebouw plakte om ze een marmeren aanblik te geven.

In het buitenland heeft Fabre zich echter een stevige reputatie opgebouwd van graficus, beeldhouwer en performer. Toen zijn schildpad op de Piazza della Signoria geplaatst werd is hij, ingepakt in plakband, als een worm over het plein gaan kruipen om zijn nietigheid te betuigen tegenover al die grootse kunstwerken.

Aan de ingang van het Palazzo stond tussen de David van Michelangelo en Judith en Holofernes van Donatello “De man die de wolken meet” opgesteld. Hij staat op een ladder en moet de relativiteit van de grote afmetingen (o.a. van het Palazzo en de toren) aantonen en het onmeetbare van oneindige schoonheid (zie fig.2).

In het Palazzo Vecchio zelf waren in de Appartementen van Eleonora, de Udienza en de Zaal der Lelies een reeks objecten opgesteld met als blikvangers een schedel met een eekhoorn in de mond en een grote globe bedekt met groene kevers. Dat Fabre iets met kevers heeft is ondertussen algemeen bekend.

De wereldbol is even groot als zijn tegenhanger uit de Sala delle Carte Geografiche (de Zaal van de Kaarten) die Cosimo in 1581 had laten vervaardigen door Ignazio Danti (zie fig.3).

De 3de locatie waren de platformen van het Forte di Belvedere, waar een aantal figuren (meestal zelfportretten van Fabre) zoals “De Man die vuur geeft”, “De Man die het kruis draagt” en de “Man die de wolken dirigeert” hun opwachting maakten.

Verder kon de toeschouwer er bustes met gekke gezichten, glinsterende kevers en een rij badkuipen uit 2006 zien. De 7 badkuipen verwijzen naar de 7 dagen van de week en op de 6de dag schiep God de mens.

In die kuip zit de volledig geklede “Man die op het water schrijft” (zie fig.4). Fabre verwijst naar Gezelle (“het schrijverke”), Marat (vermoord in zijn bad), Michelangelo’s goddelijke vinger in de Sixtijnse kapel en zichzelf omdat hij gewoon is om in zijn bad te werken. Let daarbij op zijn voeten!

Van de gekke koppen van Fabre werden er 2 door de Uffizi aangekocht voor de Sala del Camino (zie fig.6). Men zou zijn kunst, op zijn zachtst gezegd, erg narcistisch kunnen noemen, maar er zit ook veel zelfspot en humor in zijn werk.

Fabre wilde (volgens eigen zeggen) met zijn expositie “een band creëren met de Florentijnse renaissance en de schoonheid van de kunst beschermen met een nieuwe huid”. Zijn Spiritual Guards traden op als de “geestelijke beschermers” van de Florentijnse kunstwerken.
Uiteindelijk is de tentoonstelling een groot succes geworden; men schat dat er ca. 400.000 bezoekers op af gekomen zijn en Fabre, die zich inmiddels ereburger van Firenze kan noemen, is (tot nog toe) de enige buitenlandse kunstenaar die de eer te beurt gevallen is om een dergelijke grote tentoonstelling op 3 locaties in de Toscaanse hoofdstad te mogen organiseren.

Voor een overzicht van het werk van Fabre, een biografie en meer symboliek kan men o.a. terecht bij
Beyst, S. “Jan Fabre de bronzen”. Antwerpen, 2007.
Voor bewegende beelden van de tentoonstelling (Jan Fabre Firenze) kan men terecht op YouTube.

JVL

Jan Fabre in Florence

From April 15 until October 2, 2016, the Antwerp artist Jan Fabre, born in 1958, surprised Florence with his exhibition "Spiritual Guards". At 3 locations he had produced a total of 100 works, mostly made of metal and dating from 1978 to 2016, with the purpose to open a dialogue between the Renaissance and modern art. Mayor Dario Nardella, the man who hosted Barack Obama in 2017, (see article Why Alessandro de’ Medici was not the black prince of Florence) had to convince his fellow citizens that the exhibition was no provocation, because many Florentines felt that the statues on the Piazza della Signoria did not fit into the familiar Renaissance framework.

Fig.5 Festina lente (Palazzo Vecchio, Udienza)

On April 15, the exhibition opened with the placement in front of the Palazzo Vecchio of a giant sea turtle (5 meters long and 3 meters high) made in 2003 called "In Search of Utopia" (see fig.1). The rider of the animal was none other than the artist himself, searching for the unreachable. In Florence the statue refers to Giambologna's equestrian statue of Cosimo I and to the ducal emblem of the turtle, Festina lente (“hasten slowly”) (see fig.5).

Fabre has made several versions of the turtle statue and already in 2003 the municipality of Nieuwpoort had purchased one. After a 5-year restoration, the 6-ton turtle has returned to a square in the seaside town in 2018 where it is facing the beach and the sea.

Jan Fabre has not always been very popular in his own country: he had already made negative headlines in 2000 when a video surfaced of cats being thrown down the steps of the Antwerp town hall for a French film with and about Jan Fabre. His "meaty" art exhibition "Over the Edges" also provoked a protest when in 2012 he stuck pieces of bacon against the pillars of the old Ghent University building to give them a marble look.
Abroad, however, Fabre has built up a solid reputation as a graphic artist, sculptor and performer. When his turtle was placed on the Piazza della Signoria, he crawled wrapped in duct tape across the square like a worm to show his nullity in front of all those great works of art.
At the entrance to the Palazzo, between Michelangelo’s David and Donatello’s Judith, and Holofernes was set up "The Man who measures the clouds". He is standing on a ladder and has to demonstrate the relativity of the large dimensions (of the Palazzo and the tower) and the immeasurableness of infinite beauty (see fig.2).

In Palazzo Vecchio itself, a series of objects were displayed in the Apartments of Eleonora, the Udienza and the Hall of Lilies, with a skull with a squirrel in the mouth and a large globe covered in green beetles as eye-catchers. That Fabre has something with beetles is widely known. The globe has the same size as its counterpart from the Sala delle Carte Geografiche (the Hall of Maps) that Ignazio Danti made for Cosimo in 1581 (see fig.3).

The 3rd location, the platforms of the Forte di Belvedere, contained a number of statues (mostly self-portraits of Fabre) such as "The Man Who Gives Fire", "The Man Who Carries the Cross" and the "Man Who conducts the Clouds". Spectators could see busts with crazy faces, shimmering beetles and a row of bathtubs. The 7 bathtubs refer to the 7 days of the week and on the 6th day God created man. In this tub sits the fully dressed "Man who writes on water" (see fig.4). Fabre refers to Gezelle ("het schrijverke"), to Marat (murdered in his bath), to Michelangelo’s divine finger in the Sistine Chapel and to himself being used to work in his bath. Pay attention to his feet!

Two of Fabre's crazy heads were purchased by the Uffizi for the Sala del Camino (see fig.6)

One could call his art, to say the least, very narcissistic, but there is also a lot of self-mockery and humor in his work.

The artist wanted (according to his own words) to “create with this exhibition a bond with the Florentine Renaissance and protect the beauty of art with a new skin". His spiritual guards were watching over the Florentine works of art.
In the end, the exhibition became a great success; the attendance is estimated at about 400,000 visitors. Fabre, who can call himself an honorary citizen of Florence, is (for the moment) the only foreign artist who has had the honor of organizing such a large exhibition at 3 locations in the Tuscan capital.

For an overview of Fabre's work, his biography and more symbolism see
Beyst, S. "Jan Fabre de bronze". Antwerp, 2007.
For moving images of the exhibition see YouTube.