Piero en Caterina de ouders van het genie uit Vinci.
Piero en Caterina de ouders van het genie uit Vinci.
1.De geboorte van Leonardo:
Volgens de traditie zag Leonardo het levenslicht op 14 april 1452 in het stadje Vinci dat toen gelegen was op de rand van het Florentijnse territorium. Hij was het onwettige kind van een zekere Caterina en van ser Piero da Vinci, een notaris uit het gelijknamige stadje. Juristen (dus ook notarissen) mochten zich messer (of ser) laten noemen. De geboorte, waarvan Leonardo’s grootvader, Antonio di Piero in zijn dagboek melding gemaakt had, zou hebben plaats gevonden in een woning van Anchiano (een gehucht van Vinci) waar Caterina tijdens haar zwangerschap had mogen verblijven.
Waarschijnlijk werd Leonardo gedoopt in de plaatselijke kerk van Santa Croce in het bijzijn van een aantal plaatselijke getuigen, maar Piero en Caterina waren niet aanwezig, aangezien zij niet getrouwd waren. Als kind heeft Leonardo eerst een korte tijd verbleven bij zijn moeder om daarna opgenomen te worden in het gezin van zijn grootvader. Eind jaren 50 is hij dan samen met zijn vader in Firenze gaan wonen.
Als onwettige zoon (want Leonardo was niet gelegitimeerd) kon hij geen notaris worden en op 14-jarige leeftijd werd hij door zijn vader, die zijn kunstzinnigheid had opgemerkt (zegt Vasari), naar het atelier van Andrea del Verrocchio gestuurd. In 1471 werd hij lid van het schildersgilde van Sint-Lucas. Indien Leonardo geen onwettig kind was geweest, was hij normaliter ook notaris geworden en was er misschien op die manier een groot genie en kunstenaar verloren gegaan.
2. Wie was Leonardo’s vader?
Piero di Antonio di Piero werd geboren in Vinci in 1426, en nadat hij eerst in Pistoia en Pisa gewerkt had, was hij sedert 1450 actief in Firenze waar hij als notaris verbonden was aan het Palazzo del Podestà (nu het Bargello) en waar hij zijn bureau had. Hij trad ook op als notaris van een aantal bekende Florentijnse families en van enkele kloostergemeenschappen.
Toen de 25-jarige Piero in de zomer van 1451 Caterina had zwanger gemaakt kon/wilde hij niet met haar trouwen omwille van het standsverschil. Bovendien was hij reeds verloofd met de 15-jarige Albiera Amadori, met wie hij in hetzelfde jaar 1452 nog in het huwelijk trad. Ondertussen was de jonge Leonardo liefdevol opgenomen in het gezin van zijn grootvader Antonio, dat in 1457 (zoals blijkt uit de catasto of belastingaangifte) verder nog bestond uit grootmoeder monna Lucia, Piero en Albiera en Piero’s jongere broer Francesco, die in 1465 getrouwd was met Alessandra Amadori, de zus van Albiera.
Nadat Albiera Amadori al in 1464 gestorven was, hertrouwde Piero het volgende jaar met de 16-jarige Francesca Nicolosia Lanfredini, die echter ook kinderloos bleef en reeds op jonge leeftijd in 1474 kwam te overlijden. In 1475 werd de 18-jarige Margherita di Guglielmo zijn 3de vrouw en moeder van 6 kinderen. Piero’s 4de echtgenote werd in 1485 de 22-jarige Lucrezia Lanfredini, die hem ook nog 6 kinderen schonk. Leonardo had dus in totaal minstens 12 halfbroers-en zussen aan vaderskant en 5 aan moederskant, waar dan ook nog enkele natuurlijke kinderen van Piero kunnen aan toegevoegd worden. Dat heeft voor de nodige problemen gezorgd bij de verdeling van Piero’s erfenis toen Leonardo uitgesloten werd van de nalatenschap van zijn vader, omdat die hem niet vermeld had in zijn testament.
3. Wie was Leonardo’s moeder?
Dat Leonardo’s moeder Caterina heette en dat zij na de geboorte van haar zoontje werd uitgehuwelijkt aan de landbouwer en/of ovenmaker Antonio Butti del Vacca, een vriend van de familie da Vinci uit Campo Zempi, wordt algemeen aangenomen en bevestigd in de belastingaangifte van grootvader Antonio da Vinci uit 1457. Na haar huwelijk in 1452/53 met Butti die ook Accattabriga (“de herrieschopper”) genoemd werd heeft zij met hem nog 5 kinderen gehad. Ondanks zijn reputatie waren de verhoudingen met de familie da Vinci opperbest en Piero is nog een aantal keren als notaris voor Butti opgetreden.
Over haar leeftijd en afkomst bestaan verschillende opvattingen.
Als zij een boerendochter of een dienstmeisje geweest is uit Vinci of omgeving, kan zij geïdentificeerd worden met Caterina de Meo Lippi of met Caterina di Antonio Cambi. In 1459 was (volgens de catasto) één van beide Caterina’s gehuwd met Antonio Butti en de andere met Taddeo Telli. In zijn aangifte van 1487 noteerde Antonio Butti dat zijn vrouw monna Chaterina (zonder achternaam) 60 jaar was (en dus geboren was in 1427). In haar overlijdensbericht van 26 juni 1494 uit Milaan (zie verder) wordt zij een sessantenne genoemd (een 60-jarige). Deze cijfers zijn niet noodzakelijkerwijze exact (zij kan ook “in de 60” geweest zijn), maar er mag toch aangenomen worden dat Caterina tussen 1427 en 1434 geboren is en dus tussen de 18 en 25 jaar oud was toen zij van Leonardo bevallen is.
Indien Caterina, wat verscheidene auteurs beweren, een slavin geweest is van Circassische oorsprong, die via Constantinopel en Venetië in Firenze terecht gekomen was, wordt zij ofwel vereenzelvigd met een slavin van de geldwisselaar Vanni di Niccolò Castellani ofwel met een slavin van monna Ginevra Redditi, de echtgenote van Donato di Filippo Nati. Van Caterina of Chataria, die misschien zelfs een Chinese prinses zou geweest zijn, heeft Leonardo dan zijn artistieke begaafdheid geërfd. Reeds in de 16de eeuw had een biograaf van Leonardo (Anonimo Gaddiano) geschreven dat Caterina di buon sangue (“van goed bloed” of afkomst) was.
In verband met het opstellen van Vanni Castellani’s testament was Piero regelmatig op bezoek geweest in diens palazzo (het huidige Museo Galileo) en daar zouden dan zijn amoureuze ontmoetingen met het meisje hebben plaats gevonden. Leonardo zou ook geboren zijn in Firenze en niet in Vinci.
Ginevra Redditi was een cliënte van notaris Piero da Vinci en had haar slavin in 1450 uitgeleend aan Francesco di Matteo Castellani als balia (voedster) voor diens pas geboren dochtertje (dat staat te lezen in zijn Ricordanze) en Piero zou haar toen bezwangerd hebben in Francesco’s woning in de Via Ghibellina.
Als bewijs voor de bewering dat Leonardo’s moeder een slavin was wordt verwezen naar de akte van vrijlating van een zekere Caterina die op 2 november 1452 gemaakt werd in opdracht van monna Ginevra Redditi. Aangezien het document was opgesteld door notaris Piero da Vinci is het voor de auteurs die beweren dat Leonardo’s moeder een slavin was, maar al te duidelijk dat er een verband was en dat het hier ging om de Caterina die Piero zwanger gemaakt had.
Het feit dat Piero het document met een “bevende hand” zou geschreven hebben, en zich van datum vergist had (hij had eerst 30 oktober in plaats van 2 november genoteerd) zou er dan op wijzen dat hij bij de zaak emotioneel betrokken was en dat hij deze Caterina zeer goed gekend had (in de bijbelse betekenis).
Tegenstanders van deze theorie zijn van oordeel dat de bewuste akte om één of andere reden enkele dagen verlaat is geworden en dientengevolge door Piero, die al meer notariële zaken voor Ginevra geregeld had, simpelweg aangepast werd. De gecorrigeerde tekst zal naar alle waarschijnlijkheid ook de kladversie geweest zijn.
Zij die niet geloven dat Leonardo’s moeder een slavin was voeren ook aan dat vele (Oosterse) slavinnen de christelijke naam Caterina gekregen hadden (zie art. Slavernij in het Firenze van de renaissance) en dat er dus veel Caterina’s in Firenze rondliepen. Zij hechten verder weinig belang aan die “bevende” hand en voor hen is de vrijgelaten Circassische slavin dus een andere Caterina en niet Leonardo’s moeder geweest.
Uit de Ricordanze van Francesco Castellani (geschreven in 1459/60) is enkel op te maken dat de Caterina uit de akte ook de balia van zijn dochtertje geweest was in 1450 en dat zij op dat moment ongeveer 32 jaar moet geweest zijn, terwijl Leonardo’s moeder toen alleszins nog veel jonger was. Bovendien had Castellani het in zijn dagboek over een pseudo-vrijlating omdat Ginevra Redditi haar ex-slavin na haar vrijlating verplicht had om bij haar te blijven tot haar dood in 1476. Van een huwelijk met Antonio Butti, waarover nochtans absolute zekerheid bestaat, was er hier dus geen sprake.
Fig.1 Ultima Cena (Leonardo, 1495/98, S.Maria delle Grazie, Milaan)
Na afweging van alle pro’s en contra’s is de kans toch nog altijd vrij groot dat Leonardo’s moeder geen slavin was, maar een boerenmeisje uit Vinci.
Bij dit alles mag men ook niet uit het oog verliezen dat het zwanger maken van een slavin die eigendom was van iemand anders een strafbaar feit was in Firenze en dat zal Piero toch ook wel geweten hebben. Voor het zwanger maken van een boerendochter was dat blijkbaar niet het geval…
4.Afbeeldingen van Piero:
Op zijn fresco met het Laatste Avondmaal zou Leonardo zijn vader Piero, die toen al ca. 70 jaar oud was, afgebeeld hebben als de apostel Thaddeus met de grijze baard (zie fig.1). Dat Thaddeus de beschermheilige van de wanhopige verlangens en verloren zaken was, zal dan wellicht een toeval zijn…
Fig.2 Oudere man met baard (L. Beltrami, Disegni di Leonardo, Milaan 1904)
Volgens Maike Vogt is Leonardo’s tekening van een oudere man met hoed en baard een portret van Piero (zie fig.2). Merkwaardig genoeg leed de geportretteerde blijkbaar ook aan strabisme (zie art. Het strabisme van Leonardo da Vinci). Tenzij Piero dezelfde oogafwijking vertoonde kan het dus ook een zelfportret van Leonardo op latere leeftijd geweest zijn.
Piero zou eveneens verschijnen op Leonardo’s onafgewerkte Aanbidding van de Wijzen achter de Maagd Maria (zie fig.3). Leonardo zelf zou de jonge man zijn (hij was toen 30) die wegkijkt van het tafereel (uiterst rechts).
Ondanks het feit dat zijn vader zich nooit veel met hem heeft bezig gehouden, heeft Leonardo hem nooit iets verweten en voor zijn moeder had hij, ondanks haar “geringe” afkomst, groot respect. Vandaar dat sommige auteurs beweren dat de Monna Lisa in feite een portret van Caterina zou zijn (zie art. Wie is de Monna Lisa?).
5. Piero en Caterina’s love child:
Leonardo beschouwde zichzelf als een verstandig, geestig en beminnelijk persoon en daar had hij een duidelijke verklaring voor. Als een man op een agressieve en liefdeloze manier een kind verwekt had werd dat kind met zekerheid een irritant en onbetrouwbaar iemand. Wanneer dat echter liefdevol en met groot wederzijds verlangen gebeurd was (zoals dat het geval geweest was met zijn ouders Piero en Caterina) dan werd dat kind verstandig, geestig en beminnelijk (zoals hij). Met die woorden heeft hij wellicht zijn wensen voor waarheid genomen en/of viseerde hij ook zeer waarschijnlijk (een aantal van) zijn halfbroers, die hem geen deel van de erfenis wilden geven.
Volgens sommige auteurs was Leonardo echter helemaal geen welgekomen love child. Hij was immers door zijn vader, die op trouwen stond in 1451, achtergelaten bij Caterina en haar man Butti, maar hierbij kan men opmerken dat het toch vrij logisch was dat de zuigeling vlak na de geboorte aan zijn moeder werd toevertrouwd. Toen Caterina en Butti dan zelf een dochter kregen in 1454 is Leonardo bij zijn grootvader Antonio en oom Francesco in Vinci gaan wonen omdat Piero meestal in Firenze verbleef.
6. Leonardo’s verblijf bij zijn vader in Firenze:
Van 1457 tot 1462 woonden Piero en zijn zoon in een huurhuis van de Borgo de’ Greci in Firenze. Dat was vlak in de buurt van het ouderlijk huis van Piero’s eerste vrouw Albiera Amadori. In 1462 verhuisde Piero dan naar een woning in de Chiasso di San Biagio waar eerst hun dochtertje Antonia (1463) en daarna ook Albiera (1464) gestorven is. Na een zeer kort verblijf in de Chiasso dei Baroncelli woonde het gezin van Piero (die ondertussen een 2de en 3de maal gehuwd was) van 1467 tot 1480 in een riante woning van de Via dei Gondi (die hij huurde voor 30 f. per jaar). Van 1480 tot 1504 verbleef hij met zijn 4de echtgenote in een huis van de Via Gibellina dat hij geërfd had van zijn vriend Vanni Castellani. Daar heeft ook Leonardo gewoond tot wanneer hij in 1482 (hij was toen 30 jaar) naar Milaan vertrokken is.
Het verhaal dat Lisa Gherardini (Monna Lisa) een buurmeisje van Leonardo geweest is, moet met een korreltje zout genomen worden want de familie Gherardini is pas halverwege de jaren 90 in de nabijgelegen Via de’ Pepi komen wonen. Vader Piero was een bekende van Lisa’s echtgenoot Francesco del Giocondo en misschien is dat de reden geweest dat Leonardo haar portret (weliswaar pas in 1503) zou geschilderd hebben (zie art. Leonardo da Vinci, Lisa dei Gherardini en Francesco del Giocondo).
7. De dood van Piero en Caterina:
Met zijn moeder heeft Leonardo al die jaren geen of zeer weinig contact gehad en groot zal de verrassing geweest zijn toen Caterina in juli 1493 naar Milaan gekomen is waar haar zoon al sedert een 10-tal jaren in dienst was van hertog Ludovico Sforza. Dat staat te lezen in Leonardo’s notaboeken (de Foster codex I, die bewaard wordt in de bibliotheek van het Victoria & Albert Museum van Londen). Zij was toen al 3 jaar de weduwe van Butti, haar zoon, de militair Francesco, was gesneuveld en haar dochters Piera, Maria, Lisabetta en Sandra waren alle 4 getrouwd geraakt (in 1487 was dat blijkens de catasto nog niet het geval).
In 1494 is Caterina (in Leonardo’s bijzijn?) overleden in Milaan. In een document uit het plaatselijk staatsarchief wordt er op 26 juni melding gemaakt van de dood van een 60-jarige vrouw uit Firenze, genaamd Chaterina (in Toscaanse spelling) die gestorven was aan malaria.
In dezelfde Foster codex is een lijst van de onkosten voor de begrafenis van Caterina (Leonardo noemt enkel haar voornaam) opgetekend. Non believers denken dat, gezien het geringe bedrag van de kosten (123 Milanese soldi), het hier niet over Leonardo’s moeder ging, maar over een andere Caterina. Enerzijds waren er toch 4 priesters aanwezig bij de begrafenis en had de Milanese soldo meer koopkracht dan de Florentijnse en anderzijds kan men zich afvragen wie dan wel die andere vrouw zou geweest zijn. Caterina zou begraven geworden zijn in de crypte van een kapel achter de kerk van Sant’Ambrogio en daar zouden tijdens recente graafwerken haar overblijfselen gevonden zijn (?) Verder onderzoek zal daar klaarheid moeten in brengen.
Piero da Vinci is in de Via Ghibellina overleden op 9 juli 1504, toen hij 78 jaar oud was. Hij is bijgezet in de Badia Fiorentina in de grafkelder van de familie die hij zelf had laten oprichten toen zijn 2de vrouw gestorven was. Piero was ook de notaris van die kloostergemeenschap geweest.
Hij mag niet verward worden met de kunstenaar Pierino da Vinci, de zoon van Leonardo’s halfbroer Bartolommeo, die in 1552 de beeldengroep met Samson en de Filistijn gesculpteerd heeft als een soort homofobe karikatuur van Michelangelo’s Victorie uit 1534. Beide kunstwerken bevinden zich in het Palazzo Vecchio van Firenze (zie Florentijnse wandelingen: Leonardo & Michelangelo a Firenze).
Net zoals Michelangelo was Leonardo homoseksueel, maar die geaardheid had hij dan blijkbaar toch niet mee gekregen van zijn vader, die met 4 officiële echtgenotes, verscheidene minnaressen en onenightstands 17 of zelfs meer kinderen op de wereld gezet heeft.
JVL
Piero and Caterina, the parents of a genius from Vinci.
1.The birth of Leonardo:
According to tradition, Leonardo was born on April 14, 1452 in the town of Vinci, which was then located on the edge of the Florentine territory. He was the illegitimate child of a certain Caterina and of Ser Piero di Antonio, a notary from Vinci. Lawyers (including notaries) were allowed to be called messer (or ser). His birth, mentioned by Leonardo’s grandfather Antonio da Vinci in his diary, is said to have taken place in a house of Anchiano (a hamlet of Vinci) where Caterina had been allowed to stay during her pregnancy.
It is likely that Leonardo was baptized in the local church of Santa Croce in the presence of a number of local witnesses, but Piero and Caterina were not present, as they were not married. As a child, Leonardo first stayed with his mother for a short time before being taken in by his grandfather's family. At the end of the 50s, he and his father moved to Florence.
Being born out of wedlock (Leonardo was not legitimized) he could not become a notary and at the age of 14 he was sent to Andrea del Verrocchio's studio by his father, who (according to Vasari) had noticed his artistry. In 1471 he became a member of the painters' guild of St. Luke. If Leonardo had not been an illegitimate child, he would normally have become a notary, and perhaps a great genius and artist would have been lost in this way.
2. Who was Leonardo's father?
Piero di Antonio di Piero was born in Vinci in 1426, and after a stay in Pistoia and Pisa, he had been active in Florence since 1450, where he was a notary at the Palazzo del Podestà (now the Bargello) and where he had his office. He also acted as a notary for a number of well-known Florentine families and for some monastic communities.
When the 25-year-old Piero impregnated Caterina in the summer of 1451, he could not/would not marry her because of the difference in social status. He was already betrothed to the 15-year-old Albiera Amadori, whom he married in 1452. In the meantime, the young Leonardo had been lovingly taken into the family of his grandfather Antonio, which in 1457 (as evidenced by the catasto or tax return) also consisted of grandmother Monna Lucia, Piero and Albiera and Piero's younger brother Francesco, who had married Alessandra Amadori, Albiera's sister, in 1465.
When Albiera Amadori passed away in 1464, Piero remarried the following year to the 16-year-old Francesca Nicolosia Lanfredini, who also remained childless and died at a young age in 1474. In 1475, the 18-year-old Margherita di Guglielmo, became his 3rd wife and mother of 6 more children. Piero's 4th wife was the 22-year-old Lucrezia Lanfredini in 1485, who also bore him 6 children. So Leonardo had a total of at least 12 half-brothers and half-sisters on his father's side and 5 on his mother's side, to which can also be added a few natural children of Piero. This caused problems by the split of Piero's inheritance when Leonardo was excluded from his father's estate because he had not mentioned him in his will.
3. Who was Leonardo's mother?
That Leonardo's mother's name was Caterina and that after ging birth to her son she was married off to the farmer and/or kiln maker Antonio Butti del Vacca, a friend of the da Vinci family from Campo Zempi, is generally assumed and confirmed in the tax return of grandfather Antonio da Vinci from 1457. After her marriage in 1452/53 to Butti, who was also called Accattabriga ("the troublemaker"), she had 5 more children with him. Despite his reputation, relations with the da Vinci family were excellent and Piero acted as a notary for Butti on a number of occasions.
There are different opinions about her age and origin.
If she was a farmer's daughter or a maid from Vinci or the surrounding area, she can be identified with Caterina de Meo Lippi or with Caterina di Antonio Cambi. In 1459 (according to the catasto) one of these Caterina’s was married to Antonio Butti and the other to Taddeo Telli. In his declaration of 1487, Antonio Butti noted that his wife monna Chaterina (without surname) was 60 years old (and therefore born in 1427). In her obituary of 26 June 1494 (see below) she is referred to as a sessantenne (a 60-year-old). These figures are not always exact (she may also have been "in her 60s"), but it can be assumed that Caterina was born between 1427 and 1434 and therefore between 18 and 25 years old when she gave birth to Leonardo.
If, as several authors claim, Caterina was a slave girl of Circassian origin, who had arrived in Florence via Constantinople and Venice, she can be identified either with a slave girl of the money-changer Vanni di Niccolò Castellani or with a slave girl of monna Ginevra Redditi, the wife of Donato di Filippo Nati. From Caterina or Chataria, who is also said to have been a Chinese princess, Leonardo inherited his artistic talent. As early as the 16th century, a biographer of Leonardo (Anonimo Gaddiano) had written that Caterina was di buon sangue ("of good blood" or good origin).
When preparing the drafting of Vanni Castellani's will, Piero had regularly visited his palazzo (the current Museo Galileo) and his amorous encounters with the girl would have taken place there. Leonardo is also said to have been born in Florence and not in Vinci.
Ginevra Redditi was a client of notary Piero da Vinci and had lent her slave girl to Francesco di Matteo Castellani in 1450 as a balia (nurse) for his newborn daughter (which can be read in his Ricordanze) and Piero is said to have impregnated her in Francesco's home in Via Ghibellina.
As evidence for the claim that Leonardo's mother was a slave, reference is made to the deed of release of a certain Caterina made on November 2, 1452 by order of monna Ginevra Redditi. Since the document was drawn up by notary Piero da Vinci, it is all too clear to the authors, who claim that Leonardo's mother was a slave, that there was a connection and that this girl was none other than Piero’s Caterina. The fact that Piero would have written the document with a "trembling hand", and had made a mistake in the date (he had changed October 30 in November 2) would indicate that he was emotionally involved and that he had known this Caterina very well (in the biblical sense of the word).
Opponents of this theory are convinced that the deed in question was delayed for some reason by a few days and was therefore simply modified by Piero, who had already arranged more notarial matters for Ginevra. In all likelihood, the corrected text will also have been the draft version.
Those who do not believe that Leonardo's mother was a slave also argue that many (Eastern) slave girls had been given the Christian name Caterina (see art. Slavery in Renaissance Florence) and that there lived many Caterina’s in Florence. They attach little importance to that "trembling" hand and for them the freed Circassian slave was a different Caterina and not Leonardo's mother.
From the Ricordanze of Francesco Castellani (written in 1459/60) it can only be concluded that the Caterina in the deed had also been the balia of his daughter in 1450 and that she must have been about 32 years old at that time, while Leonardo's mother was then much younger. Moreover, Castellani spoke in his diary of a pseudo-release because Ginevra Redditi had obliged her ex-slave girl to stay with her until her death in 1476. Therefore there was no question of a marriage with Antonio Butti, about which there is however absolute certainty.
After weighing all the pros and cons, there is still a good chance that Leonardo's mother was not a slave, but a peasant girl from Vinci.
In all this, one should not forget that impregnating a slave girl who was owned by someone else was a criminal offence in Florence and Piero must have known that too. Apparently this was not the case for impregnating a farmer's daughter...
4.Images of Piero:
In hs fresco of the Last Supper, Leonardo is said to have depicted his father Piero, who was already about 70 years old at the time, as the apostle Thaddeus with the grey beard (see fig.1). That Thaddeus was the patron saint of desperate desires and lost causes may be a coincidence…
According to Maike Vogt, Leonardo's drawing of an elderly man with a hat and beard is a portrait of Piero (see fig.2). Strangely enough, the portrayed person also suffered from strabismus (see art. Leonardo da Vinci's Strabismus). Unless Piero showed the same eye defection, it could also be a self-portrait of Leonardo on later age.
Piero would also appear in Leonardo's unfinished Adoration of the Magi standing behind the Virgin Mary (see fig.3). Leonardo himself is said to be the young man (he was 30 at the time) who looks away from the scene (on the far right)
Fig.3 Adorazione dei Magi (1481, Uffizi).
Despite the fact that his father never cared too much for him, Leonardo never reproached him for anything and he had great respect for his mother, despite her "lowly" origins. That is why some authors claim that the Monna Lisa is a portrait of Caterina (see art. Who is the Monna Lisa?).
5. Piero and Caterina's Love Child:
Leonardo considered himself a sensible, witty, and amiable person, and he had a clear explanation for it. If a man fathered a child in an aggressive and unloving way, that child was sure to become an annoying and untrustworthy person. However, when this was done lovingly and with great mutual desire (as had been the case with his parents Piero and Caterina), then that child became sensible, witty and lovable (like him). With those words, he may have taken his wishes for truth and/or he also very likely targeted (a number of) his half-brothers, who did not want to give him a share of the inheritance.
According to some authors, however, Leonardo was not at all a welcome love child. After all, he had been left by his father, who was about to marry in 1451, with Caterina and her husband Butti, but in the end it was quite logical that the infant should be entrusted to his mother shortly after birth. When Caterina and Butti had a daughter of their own in 1454, Leonardo went to live with his grandfather Antonio and uncle Francesco in Vinci because Piero usually stayed in Florence.
6. Leonardo's stay with his father in Florence:
From 1457 to 1462, Piero and his son lived in a rented house in the Borgo de' Greci in Florence. That was near the paternal residence of Piero's first wife Albiera Amadori. In 1462 Piero moved to a house in the Chiasso di San Biagio where their first born daughter Antonia (1463) and then Albiera (1464) died. After a very short stay in the Chiasso dei Baroncelli, the family of Piero (who in the meantime had married a 2nd and 3rd time) lived from 1467 to 1480 in a spacious house of the Via dei Gondi (which he rented for 30 florins a year). From 1480 to 1504 he resided with his 4th wife in a house on the Via Gibellina that he had inherited from his friend Vanni Castellani. Leonardo also lived there until he left for Milan in 1482 (when he was 30 years of age).
The story that Lisa Gherardini (Monna Lisa) was Leonardo's neighbour should be taken with a grain of salt because the Gherardini family only moved to nearby Via de' Pepi in the mid-90s. Piero was an acquaintance of Lisa's husband Francesco del Giocondo and that may have been the reason why Leonardo would have painted her portrait (although only in 1503) (see art. Leonardo da Vinci, Lisa dei Gherardini and Francesco del Giocondo).
7. The Death of Piero and Caterina:
All these years Leonardo had little or no contact with his mother at all and it must have been a great surprise when Caterina came to Milan in July 1493 where her son had been in the service of Duke Ludovico Sforza for about 10 years. This can be read in Leonardo's notebooks (the Foster codex I, which is kept in the library of the Victoria & Albert Museum in London). She had been Butti's widow for 3 years and her son, the soldier Francesco, had died in battle. Her 4 daughters Piera, Maria, Lisabetta and Sandra were all married now (which was not yet the case, according to the catasto in 1487).
In 1494 Caterina died (in Leonardo's presence?) in Milan. A document from the local state archives mentions the death of a 60-year-old woman from Florence named Chaterina (in Tuscan spelling) who had died of malaria on June 26. In the same Foster codex a list of expenses for Caterina's funeral (Leonardo only mentions her first name) is recorded. Non-believers think that, given the small amount of the costs (123 Milanese soldi), this was not the funeral of Leonardo's mother, but the entombment of another Caterina. However there were 4 priests present at the ceremony and the Milanese soldo had more purchasing power than the Florentine. Moreover, one can also wonder who this other woman then would have been. Caterina was buried in the crypt of a chapel behind the church of Sant'Ambrogio and her remains are said to have been found there during recent excavations (?) Further research will have to shed light on this.
Piero da Vinci died in Via Ghibellina on July 9, 1504, at the age of 78. He is buried in the Badia Fiorentina in the crypt of the family that he had installed when his 2nd wife died. Piero had also been the notary of that monastic community.
He should not be confused with the artist Pierino da Vinci, the son of Leonardo's half-brother Bartolommeo, who in 1552 sculpted the statue with Samson and the Philistine as a kind of homophobic caricature of Michelangelo's Victory of 1534. Both works of art are located in the Palazzo Vecchio of Florence (see Florentine walks: Leonardo & Michelangelo a Firenze).
Just like Michelangelo, Leonardo was homosexual, but apparently he had not inherited that sexual orientation from Piero, who fathered 17 children, or even more, with 4 official wives, several mistresses and one-night stands.
Literatuur:
Berti, B. La madre di Leonardo da Vinci. “Schiava e profuga straniera. Ecco chi era
Caterina”(Luce!, 15/3/2023).
Kemp,M & Pallanti,G. Mona Lisa. The people and the painting. Oxford, 2017.
Paratico, A. Caterina, Leonardo da Vinci’s mother died in his arms, while in Milan.
(Gingko, 18/5/2015)
Idem Francesco Cianchi. La madre di Leonardo era una schiava.
(Gingko, 19/5/2017).
Idem Leonardo da Vinci a Chinese Scholar lost in Renaissance Italy. Verona, 2015.
Ulivi, E. Caterina dai cento volti. Un contributo documentario.
CATERINA DAI CENTO VOLTI. UN CONTRIBUTO DOCUMENTARIO – Colombaria Oggi
Van Laerhoven, J. Florentijnse wandelingen: Leonardo & Michelangelo a Firenze.
Kermt, 2017.
zie art. Het strabisme van Leonardo da Vinci.
zie art. Leonardo da Vinci, Lisa dei Gherardini en Francesco del Giocondo.
zie art. Slavernij in het Firenze van de renaissance
zie art. Wie is de Monna Lisa?
Vasari, G. The Lives of the Artists. Aylesbury, 1991.
Vecce, C. Il sorriso di Caterina. Firenze, 2023.
Vezzosi, A. Le abitazioni del padre di Leonardo (latoscanadileonardo.it)
Vogt-Luerssen, M. Isabella of Aragon and her Court Painter Leonardo da Vinci.
Norderstedt, 2010.