Trump en Machiavelli.

Trump en Machiavelli.  

Naar aanleiding van de herverkiezing van Donald Trump als president van de VSA heeft men Machiavelli andermaal herontdekt en zijn er weer heel wat geschriften over hem in omloop.  Meestal wordt Trump dan vergeleken met Machiavelli, waarbij diens negatieve connotatie duidelijk naar voren treedt en waardoor de Florentijnse schrijver dan onvermijdelijk in een kwalijk daglicht geplaatst wordt. Eén van de eerste journalisten die Trump een Machiavellist genoemd heeft was David Ignatius van de Washington Post in 2016. Maar niet iedereen is dezelfde mening toegedaan; voor Stefano Albertini van de Universiteit van New York is Donald Trump zelfs de anti-Machiavelli omdat hij niet beantwoordt aan wat de Florentijnse auteur een “goede heerser” noemde.

Zonder al te veel in details te treden en er een reeks van filosofen en politieke denkers bij te halen is dit een poging om de 2 protagonisten naast elkaar en tegenover elkaar te zetten. Er zijn voorzeker een aantal overeenkomsten waar te nemen, maar ook een groot aantal verschillen.

Om te beginnen moet er natuurlijk rekening gehouden worden met de 5 eeuwen tijdsverschil: in 2017 begon Trump aan zijn 1ste presidentschap en in 1517 mocht Machiavelli terug uit verbanning komen. In 2021 verloor Trump het presidentschap en in 1521 kreeg Machiavelli zijn burgerrechten terug die hij verloren was na een (onterechte?) beschuldiging van samenzwering.
Men moet ook altijd oppassen om vanuit een hedendaags oogpunt situaties en uitspraken van 500 jaar geleden te bekijken en te beoordelen. Zo kende het Firenze van Machiavelli bijvoorbeeld geen echte vorm van democratie, zoals het westen die sedert iets meer dan 100 jaar kent.
Verder mag men niet uit het oog verliezen dat Donald J. Trump president van de VSA en dus één van de machtigste mannen van de wereld is en dat Niccolò Machiavelli een bezoldigd ambtenaartje van de Florentijnse stadsrepubliek was, die ook nog schrijver en filosoof was. Machiavelli was een politicoloog, die over politiek schreef en Trump is een politicus, die aan politiek doet.

Welke zijn de verschillen en overeenkomsten?  

1) Voor Trump is het “America first”. Hij wil Amerika opnieuw groot maken. Machiavelli heeft enkel het belang van zijn geboortestad Firenze, die hij de mooiste en de beste vindt, op het oog. Indien die houding enkel typisch zou zijn voor Niccolò dan is elke Antwerpenaar een Machiavellist. Men kan dat ook vaderlandsliefde of patriottisme noemen.

2) Donald Trump is een schatrijk zakenman die voor de politiek gekozen heeft. Machiavelli behoorde tot de middenklasse van de Florentijns maatschappij en kreeg een niet al te riant salaris als secretaris van de 2de kanselarij. Hij was in dienst van het Florentijnse stadsbestuur (de Dieci della  Guerra of de 10 van de Oorlog) en moest regelmatig diplomatieke reizen maken en verslag uitbrengen. Wanneer er verdragen moesten ondertekend worden gebeurde dat echter door zijn superieuren.

3) Beide mannen vinden dat een politicus niet moet moraliseren en verdedigen het standpunt van de “real-politicus”. Zij zijn voorstanders van een streng regime met een sterke figuur aan het hoofd. Trump is dat zelf, hij kan zijn ideeën via wetten en decreten in praktijk omzetten en regeert als een despoot. Machiavelli kon zijn gedachten alleen maar in zijn geschriften tot uiting brengen en enkel maar bewondering hebben voor sterke leiders zoals Cesare Borgia, die hij prijst voor zijn snelheid en doortastendheid. Maar wanneer Borgia een bedreiging wordt voor Firenze verandert hij van mening. Machiavelli is van oordeel dat men zich niet boven de wetten van de Florentijnse republiek mag stellen terwijl Trump de wetten verandert in functie van zijn vooropgestelde doel.

4) Het belang van de (eigen) staat primeert en als daar minder aangename maatregelen voor dienen getroffen te worden, dan is dat maar zo. Een doel kan bereikt worden met goede of minder goede middelen, zolang het doel maar goed is en in het voordeel van de onderdanen.Men kan in het geval van Trump spreken over het gebruik van ondemocratische middelen om “de democratie” (althans zijn vorm van democratie) te redden of in te voeren. Hard en wreed optreden zijn, indien nodig, voor beide mannen aan de orde en omkoperij en leugens (om bestwil?) en bedrog zijn daarbij toegelaten. Menselijkheid is minder belangrijk dan veiligheid.

5) Zowel Trump als Machiavelli verkondigen dat de vrede het best kan bewaard worden door zich voor te bereiden op oorlog. Trump wil het budget voor defensie opdrijven en Niccolò pleit voor een nationaal (in zover dat toen mogelijk was) leger dat de huurlingen moet vervangen en slaagt erin om in 1506 de Florentijnse militie in het leven te roepen. Trump heeft problemen met de Russen en de Chinezen, Machiavelli heeft problemen met de Fransen, die Italië bezet houden.

6) Territoriale uitbreiding enerzijds en protectionisme anderzijds zijn noodzakelijk voor economische ontwikkeling. Trump wil Canada aanhechten, het Panamakanaal terug in bezit nemen en legt invoertaksen op. Machiavelli wil voorgoed afrekenen met concurrent Pisa, dat in 1509 definitief geannexeerd werd.

7) Voor beide mannen zijn er duidelijke sociale verschillen in de maatschappij en is gelijkheid een loos begrip. Zowel voor Trump als voor Machiavelli zijn er verscheidene soorten van onderdanen. Trump heeft problemen met de illegalen, Niccoló kijkt neer op de slaven en het plebs (maar dat zat ingebakken in de toenmalige maatschappij). Het zijn ook allebei macho’s, hoewel Machiavelli voor Caterina Sforza, de tijgerin van Forli, veel bewondering heeft.

8) Vrijheid is voor hen belangrijker dan gelijkheid en zelfs die vrijheid moet soms wijken voor het staatsbelang. De eigen vrijheid kan ook de vrijheid van iemand anders beperken. Vrijheid van mening, (in zover dat in het Firenze van de 16de eeuw mogelijk was) staat hoog in hun vaandel. Hun persoonlijke opvatting is uiteraard de juiste.

9)  Aan Trump is diplomatie niet besteed, hij is een complete bullebak. Machiavelli is de perfecte diplomaat, maar toch kon ook hij aardig uit de hoek komen en zijn oversten en hoog geplaatste gesprekspartners tijdens zijn diplomatieke reizen de onverbloemde waarheid vertellen, maar hij weet waar de lijn ligt en tot hoever hij mag gaan want hij moet ervoor zorgen dat zijn missie een succes wordt.

10) Zowel Trump als Machiavelli zijn in verbanning gestuurd, eerstgenoemde in 2021 (electoraal) en laatstgenoemde in 1513 (beschuldigd van een samenzwering). Tijdens zijn verbanning in Sant’Andrea in Percussina (San Casciano) had Niccolò de tijd om al zijn gedachten op papier te zetten en schreef hij zijn belangrijkste werken.

11)  Beide mannen voelen zich te kort gedaan: Trump wordt achtervolgd door justitie en beweert dat men zijn herverkiezing gestolen heeft in 2017 en Machiavelli vindt dat hij verstandiger is dan zijn vele van zijn oversten en onterecht is uitgesloten van een politieke carrière. Nederigheid is aan hen niet besteed.

12)  Zij voelen zich ook slachtoffer: terwijl Machiavelli beschuldigd werd van deelname aan conspiraties ziet Trump overal complotten tegen zijn persoon. Niccolò is gefolterd, Trump is onder vuur genomen. In feite zijn het alle 2 narcisten.

13) Trump wordt gewoonlijk als een populist bestempeld omdat hij zegt wat de meerderheid van zijn onderdanen graag hoort, maar Niccolò ging daarentegen meestal in tegen de vox populi en hem kan men dus moeilijk een populist noemen.

14)   Machiavelli zegt ook dat men moet oppassen voor “het volk”, (hij denkt o.a. aan de Ciompi-opstand in 1378) terwijl Trump het volk voor zijn kar gespannen heeft bij de bezetting van het Capitool. Hij legt zich niet neer bij de uitslag van de verkiezingen en alarmeert daarbij zijn aanhangers. Machiavelli kon enkel maar neerschrijven wat hem niet aanstond, hij is geen partijleider, want hij mocht zich niet kandidaat stellen voor een politieke functie, en heeft geen supporters.

15) Terwijl men Trump een voorstander van een plutocratie kan noemen, past een aristocratie van verstandige mensen eerder in het kraam van Machiavelli. Maar één ding is duidelijk: de elite moet heersen.

16) Volgens Machiavelli moet de goede heerser zich omringen met vaste en bekwame raadsmannen. Trump maakt er echter een gewoonte van om zijn adviseurs te ontslaan als ze zijn visie niet delen of hem terecht wijzen.

17)  Niccolò voert aan dat diezelfde goede heerser zich niet noodzakelijk geliefd moet maken maar dat hij zich ook niet gehaat mag maken bij een deel van de bevolking en daar is Trump aardig mee bezig.

18)  Voor beide mannen is het gezin is de hoeksteen van de samenleving, maar in beide gevallen geldt het gezegde “luister naar mijn woorden, maar zie niet naar mijn daden”.

19) Terwijl men dat eerder in Machiavelli’s tijd zou verwachten wordt God door Trump overal bij betrokken, maar noch Trump noch Machiavelli rekenen op Zijn tussenkomst. Laatstgenoemde schuift zelfs een groot aantal problemen van zijn tijd in de schoenen van de paus en de katholieke Kerk.

20) Machiavelli schreef toneelstukken, Trump voert toneelstukjes op. Niccolò had daar in zijn tijd zelfs meer bekendheid mee verworven dan met zijn politieke geschriften en Trump zal naar alle waarschijnlijkheid ook langer bekend blijven als president omwille van zijn acteerprestaties

Nota: Sommige issues zoals de houding ten opzichte van klimaatverandering, abortus, euthanasie, LGBTQ, gendergelijkheid, migratiestop en de bestrijding van de misdaad waren in de 16de eeuw niet aan de orde of er werd op een aparte radicale manier mee omgegaan en waren geen onderwerp van discussie. Maar dat Machiavelli en Trump hier wellicht op hetzelfde (conservatieve) spoor zouden gezeten hebben leidt geen twijfel.

Besluit:
Toch kan men zich dus de vraag stellen in hoever de vergelijking opgaat en in hoever Donald Trump een Machiavellist genoemd kan worden. Men gaat er dan immers vanuit dat Niccolò (en die reputatie heeft hij gekregen van een aantal historici uit vroegere eeuwen) een wreedaardig, doorslecht en amoreel mens geweest is. Hij heeft inderdaad dingen op papier gezet die wellicht (zeker in zijn tijd) gedurfd waren, maar die in de loop der eeuwen steeds meer betekenis gekregen hebben en ook navolging. Men moet in dat verband ook al zijn geschriften lezen en zich niet beperken tot il Principe.
Zo kan men dan ook 2 andere presidenten van de VSA met Machiavelli gaan vergelijken: was het niet J.F. Kennedy die de Amerikanen voor hield dat zij zich moesten afvragen wat zij voor de staat konden doen en niet wat de staat voor hen kon doen en was het niet Richard Nixon die constant een exemplaar van il Principe op zak had?
Machiavelli heeft zijn ideeën nooit kunnen realiseren en wellicht zou hij getekend hebben voor een sterke leider (zoals Trump) in zijn tijd. Hij heeft een tijdje gehoopt dat Giuliano en daarna Lorenzo de’ Medici il Giovane die rol op zich zouden kunnen nemen hebben, maar dat is niet doorgegaan (o.a. door hun vroegtijdig overlijden) en in dat opzicht kunnen we Machiavelli dus eerder een Trumpist noemen dan het omgekeerde.

 JVL

Trump and Machiavelli. 

After the re-election of Donald Trump as president of the USA, many people are re-discovering Niccolò Machiavelli and a lot of writings about him are circulating.  Trump is usually compared with Machiavelli, with emphasis on the negative connotation which then puts the Florentine author inevitable in a bad light.
One of the first journalists to call Trump a Machiavellian was David Ignatius of the Washington Post in 2016. But not everyone has that same opinion; Stefano Albertini from the New York University even calls Trump the anti-Machiavelli because he does not even correspond to what the Florentine author called a “good ruler”.

Without going into too much detail and bringing in a series of philosophers and political thinkers, this is an attempt to put the 2 protagonists next to and opposite each other. There are not only similarities but also a lot of differences.
First of all one must keep in mind that there is the 5 centuries of time difference: in 2017, Trump started with his 1st presidency and in 1517 Machiavelli was allowed to return from exile. In 2021, Trump lost the presidency and in 1521 Machiavelli regained his civil rights that he had lost after an (unjustified) accusation of conspiracy. One should also always be very careful to look at and judge situations and statements from 500 years ago from a contemporary point of view. For example, Machiavelli's Florence did not have a real form of democracy, as the West has known for a little over 100 years. Furthermore Donald J Trump is the president of the USA and one of the mightiest men of the world and Niccolò Machiavelli was nothing more than a humble civil servant of the Florentine republic, who was incidentally also a writer and philosopher. Machiavelli wrote about politics, Trump makes politics.

What are the differences and similarities?

1)  For Trump it is "America first", he wants to make America great again. Machiavelli has only the success and well-being of his republic of Florence in mind, which he finds the most beautiful and best place on earth. If one should consider that attitude typical for Machiavelli then every citizen of Antwerp would be a Machiavellian. It can also be called patriotism.

2) Donald Trump is a wealthy businessman who has gone into politics while Machiavelli belonged to the middle class of Florentine society and received a not too generous salary as secretary of the 2nd chancellery. He was employed by the Florentine city council (the Dieci della Guerra or the 10 of the War) and had to travel regularly and report to them. But when treaties had to be signed, this was done by his superiors.

3)  Both men believe that a politician should not moralize and defend the point of view of the “real- politician”. They are in favor of a strict regime with a strong figure at the head. Trump himself is that strong leader, he  can put his ideas into practice through laws and decrees and behave like a despot.
Machiavelli could only express them in his writings and admire strong men like Cesare Borgia, whom he praises for his speed and efficiency. But when Borgia becomes a threat for Florence, Niccolò changes his mind. Machiavelli thinks that an individual cannot put himself above the Florentine laws, but Trump can change the laws in his own favour.

4) The interest of the state prevails and if less pleasant measures have to be taken, then so be it. According to Machiavelli a goal can be achieved with good or less good means, as long as the goal is good an for the benefit of the subjects. In Trump's case one can speak of the use of undemocratic means to save or implement (his form of) democracy. Harsh and cruel action can therefore be necessary and bribery and (white) lies and deceit are allowed. Humanity is less important than security.

5) Both Trump and Machiavelli proclaim that the best way to keep the peace is to prepare for war. Niccolò advocates a national army (as far as that was possible at the time) to replace the mercenaries and succeeds in creating the Florentine militia in 1506. Trump has problems with Russia and China, Machiavelli, is concerned with the French occupation in Italy.

6) Territorial expansion on the one hand and protectionism on the other are necessary for economic development. Trump wants to annex Canada, retake the Panama canal and introduce import taxes, while Machiavelli wanted to deal with the competitive city of Pisa, which was definitely conquered in 1509.

7) For both men, there are clear social differences in society and equality is an empty concept. There are different sorts of citizens. In Trumps America there is no place for illegal immigrants and Machiavelli looks down on slaves and the plebs (but that was then part of society).They are also both machos, although Machiavelli has a lot of admiration for Caterina Sforza, the tigress of Forli.

8) Freedom is more important to them than equality and sometimes even freedom has to give way to the interests of the state. One’s own freedom can limit the freedom of someone else. Freedom of speech an opinion (as far as possible in 16th century Florence) is of the utmost importance. Their personal opinion is obviously the correct one.

9) Trump is by no means a diplomat, he is a complete bully. Machiavelli is the perfect diplomat, but that did not prevent him of telling his superiors and high-ranking interlocutors during his diplomatic missions the unvarnished truth. However he knows where the line is and how far he can go, because his mission had to be successful.

10) Both Trump and Machiavelli have been sent into exile, the former in 2021 (electorally) and the latter in 1513 (accused of a conspiracy). During his exile in Sant’Andrea in Percussina (San Casciano) Niccolò had more than time enough to put his ideas on paper and there he wrote most of his important works.

11) Both men feel deprived: Trump is being pursued by the judiciary and claims that one stole his re-election in 2017 and Machiavelli thinks that he is much wiser than many of his superiors and that he has been unjustly excluded from a political career. Humility is not their greatest  virtue.

12) They also feel victimized: while Machiavelli was accused of participating in conspiracies, Trump sees conspiracies against his person everywhere. Niccolò has been tortured, Donald has been shot at. In fact, they are all 2 narcissists.

13) Trump is usually considered as a populist because he says what the majority of his subjects like to hear, but that is not the case with Niccolò because he mostly went against the vox populi.

14) Machiavelli says that one must beware of "the people", (he then refers to the Ciompi uprising of 1378) while Trump has used the force of the people during the occupation of the Capitol. Trump does not accept the outcome of the elections and thereby alarms his supporters. Machiavelli could only write down what he did not like, he is not a party leader and has no followers because he was not allowed to run for political office.

15) While Trump can be called a proponent of a plutocracy, an aristocracy of sensible people is more in line with Machiavelli. But in any case, the elite must rule.

16) According to Machiavelli a good ruler must surround himself with competent and permanent counselors. Trump however makes a habit of firing his advisers if they don’t share his views or dare to reprimand him.

17) Niccolò argues that the good ruler should not necessarily make himself loved by the people, but that he should not make himself hated by a part of the population either and it that matter Trump is doing a very good job.

18) Family is the cornerstone of society, but in both cases the saying "listen to my words, but do not look at my deeds" is very applicable.

19) While this could be rather expected from Machiavelli, Trump always refers to God, but neither Trump nor Machiavelli count on His intervention. Niccolò even puts a lot of 16th. century problems in the shoes of the Pope and the Church.

20) Machiavelli was a play writer, Trump performs plays. Niccolò had gained even more fame in his time with his plays than with his political writings and Trump will certainly be remembered as president because of his acting performances. 

Note: Some issues such as a vision on climate change, abortion, euthanasia, LGBTQ, gender equality, stopping migration and the fight against crime were not on the agenda in the 16th century or were dealt with in a separate radical way and were not a subject of discussion. But there is no doubt that Machiavelli and Trump would also have been on the same (conservative) track here.

Conclusion:
Still, the question can be asked to what extent Donald Trump can be called a Machiavellian. After all, it is then assumed that Niccolò (and that is the fault of a number of historians) was a cruel, wicked and amoral man. He has put things on paper that may have been daring (certainly in his time), but which have gained more and more meaning over the centuries and have also been followed. One must also read all his writings and not limit oneself to il Principe.
In that way one can also compare 2 other presidents of the USA with Machiavelli; wasn’t it J.F. Kennedy who told the Americans that they should ask themselves what they could do for the state and not what the state could do for them and wasn’t it Richard Nixon who had always a copy of il Principe is his pocket…?
Machiavelli was never able to realize his ideas and perhaps that is why he would have been very pleased with a strong leader (like Trump) in Florence. He hoped for a while that Giuliano or Lorenzo de’ Medici il Giovane could take on that role, but that did not happen (partly due to their untimely death) and in that respect we can call Machiavelli a Trumpist rather than the opposite.

Literatuur:

Albertini, S.                 Donald Trump, the Anti-Machiavelli.
In: La Voce di New York, 15 jan.2018.                           
Beekman, T.                Machiavelli’s Lef.  Amsterdam, 2020.
Brown, R.                    Donald Trump’s Machiavellian Philosophy. (The Loop ECPR).
Ignatius, D.                  Donald Trump is the American Machiavelli.  In : The Washington Post, 10 nov. 2016.     
Jeffries Martin, J.         In the age of Trump America should take a page from Machiavelli.
                                     (The Hill, nov.2024).
Post, W.                       Het Buitenlandbeleid van Trump als Amerikaanse Machiavelli
(Clingendael Spectator, januari 2020).
Shapiro, R.                  How Donald Trump is Channeling Machiavelli (Washington Montly, okt. 2024).
Van Laerhoven, J.         Florentijnse Wandelingen Dl.2 (Machiavelli). Kermt, 2021².
                                     zie art. De stoutmoedigheid en durf van Niccolò Machiavelli.
                                     zie art. Niccolò Machiavelli’s “il Principe”.
                                     zie art. Niccolò Machiavelli, de kluchtschrijver.