Groothertog Gian Gastone was niet de laatste Medici

Groothertog Gian Gastone was niet de laatste Medici.

Fig.1 Gian Gastone de’ Medici (Anoniem, Palazzo Pitti).

In tegenstelling met wat in vele publicaties over de Medici beweerd wordt, was Gian Gastone niet de laatste Medici en was met hem zijn roemrijk geslacht niet uitgestorven. Hij is wel van 1723 tot aan zijn dood in 1737 de laatste Medici-groothertog van Toscane geweest.
Aangezien zijn oudste zoon Ferdinando in 1713 kinderloos gestorven was, werd Cosimo III in 1723 opgevolgd door zijn andere zoon Gian Gastone. Op dat ogenblik was Gian (of Giovanni) Battista Gastone een afgeleefde, homoseksuele alcoholicus van 52 jaar (zie fig.1).

Aanvankelijk was het de bedoeling dat Gian Gastone, als 2de zoon, een kerkelijke carrière tegemoet zou gaan, maar toen Cosimo III had vastgesteld dat zijn oudste zoon hem geen troonopvolger kon schenken, had hij al zijn hoop in dat verband gesteld op zijn jongste zoon. Gian Gastone had echter, net zoals zijn broer, meer interesse voor mannelijk gezelschap, maar werd dan toch bereid gevonden om in 1697, op aandringen van zijn vader en door tussenkomst van zijn zus Anna Maria Luisa, in het huwelijk te treden met de Duitse prinses Anna Maria Francisca de weduwe van keurvorst Filips Willem August van Neuburg en de dochter van de hertog van Saksen-Lauenburg. Het huwelijk werd echter een volledige mislukking en bleef kinderloos.

Toen Cosimo III had moeten constateren dat hij geen mannelijke kleinkinderen zou hebben, hoopte hij  voor zijn dochter het opvolgingsrecht in Toscane te  kunnen bekomen. Maar in 1718, bij het Verdrag van Londen, hadden de grote mogendheden, zonder Cosimo III hierbij te raadplegen, Toscane na het overlijden van zijn opvolger Gian Gastone reeds toegewezen aan Carlos Bourbon, de oudste zoon van Elisabetta Farnese van Parma, die een afstammelinge was van Margherita de' Medici, een dochter van Cosimo II. 
Wanneer don Carlos in 1735 na het einde van de Frans-Oostenrijkse oorlog bedacht werd met de troon van Napels en Sicilië hadden de grootmachten ook beslist dat Toscane, na de dood van Gian Gastone, zou te beurt vallen aan Frans Stefaan van Lorreinen, die zijn eigen hertogdom had moeten afstaan aan de afgezette koning van Polen Stanislas Leszczińsky. Ook het voorstel om zijn zus Anna Maria Luisa het opvolgingsrecht te schenken werd afgewezen, maar dit had de dynastie evenmin kunnen redden want  ook haar huwelijk is kinderloos gebleven.

De grote mogendheden waren blijkbaar erg zeker van hun zaak en niet bereid over de toekomst van Toscane nog verder te discussiëren, ook niet toen Anna Maria Luisa een poging gedaan had om een mannelijke troonopvolger te vinden in de Medici-familie, zoals trouwens in het decreet van Karel V uit 1530 (in verband met de opvolging van Alessandro il Moro) gestipuleerd was. Volgens dit besluit kon, bij ontstentenis van een rechtstreekse mannelijke erfgenaam, een “aanverwant” mannelijk familielid voor de opvolging in aanmerking komen. Alessandro de’ Medici was door zijn schoonvader aangesteld tot erfelijke hertog van Firenze en toen hij in 1537 werd vermoord werd hij opgevolgd door Cosimo I uit de nieuwe tak (de Popolani) van de Medici uit Cafaggiolo.
Ook Anna Maria Luisa beriep zich in 1737 op ditzelfde besluit om op zoek te gaan naar een opvolger uit de Medici-familie. Haar genealogisten meenden die gevonden te hebben in de persoon van Pier Paolo di Averardo de' Medici, uit de tak van Giovenco.
De internationale commissie interpreteerde de zaken echter anders en was duidelijk in haar uitspraak: Gian Gastone was de laatste mannelijke Medici (uit de tak van Cafaggiolo) en na zijn dood zou het huis van Lorreinen hem opvolgen. In dat verband was ook de kandidatuur van Giuseppe di Ottaviano di Giuseppe de' Medici, uit de Napolitaanse tak van de prinsen van Ottaiano, afgewezen. Deze tak is ontstaan toen Bernadetto de’ Medici in 1567 naar Napels uitgeweken was en daar het feudum van Ottaiano gekocht had. In 1609 mochten zijn afstammelingen zich van de Spaanse koning Filips III prinsen van Ottaiano noemen.
Een keizerlijk decreet van 24 januari 1737 bekrachtigde het akkoord van 3 oktober 1735. Wat Karel VI voor zijn eigen dochter, Maria-Theresia (die in 1736 trouwde met Frans van Lorreinen), bekomen had, namelijk het vrouwelijke opvolgingsrecht, had hij geweigerd aan de Medici.

Met de dood van Gian Gastone kwam er dus een einde aan de Medici-dynastie als groothertogen van Toscane, maar de Medici zelf waren echter nog helemaal niet uitgestorven. Behalve de reeds genoemde tak van Ottaiano met afstammelingen in Napels en Toscane, is er ook nog de tak van de markiezen van Medici-Tornaquinci (die voortgesproten is uit de tak van Castellina) uit Firenze, waar zij nog steeds een palazzo in eigendom hebben in de Via Tornabuoni nr.6.
Uit de tak van Ottaiano is Lorenzo di Lorenzo de’ Medici (die momenteel in Portugal woont), actief als schrijver van historische romans. Hij heeft ook een boek over de geschiedenis van zijn familie gepubliceerd.
Ottaviano di Cosimo de’ Medici di Ottaiano, die zichzelf Capo della Casa Granducale Medicea di Toscana laat noemen, vindt nog steeds dat Giuseppe di Ottaviano uit zijn tak groothertog Gian Gastone in 1737 had moeten opvolgen.

             Averardo de’ Medici (*1309)
____________|_____________________
 |                                                       |
  Giovenco (+1320)                           Salvestro (+1346)
|                                                                 |
Giuliano (+1377) Averardo Bicci (+1363)
___|_______________ |
| | |
Giuliano Antonio Giovanni di Bicci (+1429)
↓ ↓ Cafaggiolo
Raffaele ↓ |
(+1628)
Castellina ↓ |
Tornaquinci Bernadetto (+1465)           
______________|__                       ______|_______
  |                            |                    |                          |
Lorenzo          Averardo            Cosimo              Lorenzo
(*1490)           (* 1491)              (+1464) (+1440)    
↓                             ↓                     ↓ ↓
Benedetto Giulio Alessandro Cosimo I
(*1567) (+1537) (+1574)
↓ ↓ oude tak nieuwe tak
Giuseppe          Pier Paolo           + ↓
 (+1743)               (*1737)                     
Ottaiano Cosimo III (1642-1723)
____________________________|__
|                          |                             |
Ferdinando        Gian Gastone      Anna Maria
(1663-1713)       (1671-1737)        (1667-1743)

                                                                                                    JVL

Grand Duke Gian Gastone was not the last of the Medici

Contrary to what is written in many publications about the Medici, Gian Gastone was not the last Medici and with him his glorious family was not extinct. He was however the last Medici Grand Duke of Tuscany from 1723 until his death in 1737.
Since his eldest son Ferdinando died childless in 1713, Grand Duke Cosimo III was succeeded in 1723 by his other son Gian Gastone. At that moment, Gian (or Giovanni) Battista Gastone was already a decrepit, gay alcoholic of 52 years (see fig.1).
Initially, Gian Gastone,  was supposed to pursue a church career, but when Cosimo III was convinced that his eldest son could not give him an heir to the throne, he had placed all his hopes on his youngest son.
Despite the fact that, like his brother, Gian Gastone was more interested in male companionship, he was still found willing to marry in 1697 the German Princess Anna Maria Francisca, the widow of Elector Philip William August of Neuburg and the daughter of the Duke of Saxe-Lauenburg. His father and his sister Anna Maria Luisa had insisted on this. However, the marriage became a complete failure and remained childless.

As soon as Cosimo III realized that he would not have any male grandchildren, he hoped to obtain the right of succession in Tuscany for his daughter. But in 1718, by the Treaty of London, the great powers, without consulting Cosimo III, had already assigned Tuscany after the death of Gian Gastone to Carlos Bourbon, the eldest son of Elisabetta Farnese of Parma. She was a descendant of Margherita de' Medici, a daughter of Cosimo II.

 When don Carlos, after the end of the Franco-Austrian war, received in October 1735 the throne of Naples and Sicily,  the great powers decided that, after the death of Gian Gastone, Tuscany would  be assigned to Francis the Duke of Lorrain, who had lost his duchy to the deposed King of Poland Stanislas Leszczińsky. The proposal to grant his sister Anna Maria Luisa the right of succession was also rejected but this could not have saved the dynasty either because her marriage also remained childless.

The political superpowers were apparently very sure of their case and unwilling to discuss the further future of Tuscany. Even after Anna Maria Luisa had attempted to find a male successor in the Medici family, as was stipulated in the decree of Charles V of 1530 (in connection with the succession of Alessandro il Moro). According to that decision, in the absence of a direct male heir, a 'related' male family member could be eligible for the succession. Alessandro de' Medici had been appointed hereditary Duke of Florence by his father-in-law Charles V and when he was assassinated in 1537 he was succeeded by Cosimo I from the new branch (the Popolani) of the Medici from Cafaggiolo.
In 1737, Anna Maria Luisa also invoked that same decree and her genealogists believed to have found a successor  in the person of Pier Paolo di Averardo de' Medici, from the branch of Giovenco. However, the international committee interpreted things differently and was clear in its ruling: Gian Gastone was the last male Medici (from  the branch of Cafaggiolo) and after his death the  house of Lorraine would succeed him. In this context, the candidacy of Giuseppe di Ottaviano di Giuseppe de' Medici, from the Neapolitan branch of the Princes of Ottaiano, had also been rejected.  This branch was created when Bernadetto de' Medici emigrated to Naples in 1567 and bought the feudum of Ottaiano. In 1609 King Philips III of Spain allowed his descendants to call themselves Princes of Ottaiano.
An imperial decree of  24 January 1737 ratified the agreement of October 3, 1735. What the Emperor Charles VI had obtained for his own daughter, Maria-Theresia (who married Francis of Lorraine in 1736), namely the female right of succession, was refused to the Medici.

With the death of Gian Gastone, the Medici dynasty as Grand Dukes of Tuscany came to an end, but the Medici themselves were not extinct at all;  in addition to the aforementioned branch of Ottaiano with descendants in Naples and Tuscany, there is also the branch of the Marquesses of Medici-Tornaquinci (which originated from the Castellina branch) of Florence, where they still own a palazzo in Via Tornabuoni no.6.
From the branch of Ottaiano, Lorenzo di Lorenzo de' Medici (who currently lives in Portugal) is active as a writer of historical novels. He has also published a book on his family's history.
Ottaviano di Cosimo de’ Medici di Ottaiano, who calls himself Capo della Casa Granducale Medicea di Toscana, still believes that his ancestor Giuseppe di Ottaviano should have succeeded Grand Duke Gian Gastone in 1737.

Literatuur:

de’ Medici, L.             De Medici; Geschiedenis van mijn familie.   Kampen 2008
de’ Medici, O.             Storia della mia dinastia.  Firenze, 2001.
Paoli, M. Gian Gastone I de’ Medici, in: Dizionario biografico, vol.54 (2000).
Van Laerhoven, J.        De Medici-groothertogen.    Herk-de-Stad, 2013