Was Alessandro de’ Medici de zoon van de paus?
Was Alessandro de’ Medici de zoon van de paus?
Over de geboorte en de afkomst van hertog Alessandro de’ Medici is men het nog steeds niet eens. Er is geen doopcertificaat gevonden en volgens sommige bronnen zag hij het levenslicht op 22 juli 1510, maar volgens andere bronnen zou dat pas in maart 1511 of in februari 1512 geweest zijn.
Toen hij in januari 1537 vermoord werd door zijn verre neef Lorenzino werd Alessandro in San Lorenzo bijgezet in de sarcofaag van Lorenzo il Giovane, de hertog van Urbino, want officieel werd hij immers als diens natuurlijke zoon beschouwd. Men gaat er echter steeds meer van uit dat Alessandro het resultaat was van een kortstondige verhouding van de 32 à 34-jarige kardinaal Giulio de’ Medici (de latere paus Clemens VII) met een dienstmeisje (van Moorse origine?) dat werkzaam was in het palazzo van Alfonsina Orsini in Rome. Terwijl de meeste auteurs denken dat hij zijn “Moors” uitzicht (hij kreeg de bijnaam il Moro) van zijn moeder gekregen heeft, kan het zijn dat hij dat misschien ook aan zijn vader te danken heeft.
Wanneer we de portretten van Alessandro gaan vergelijken met die van Giulio de’ Medici komen er immers opvallende gelijkenissen aan het licht. Dat kan het best gebeuren aan de hand van Rafaels schilderij van Leo X en 2 kardinalen (1519) uit de Uffizi en Pontormo’s Portret van Alessandro met muts (1534) uit het Museum of Art van Philadelphia.
Het kan misschien ook wel wishful thinking zijn, maar de grote neus, de mond met de zware onderlip en zelfs het donkere haar vertonen sterke overeenkomsten. Ook op het schilderij van Vasari, de Maaltijd van Gregorius de Grote (1540) uit de Pinacoteca van Bologna is de fysieke gelijkenis tussen paus Clemens en de jonge Alessandro, die uiterst links in het gezelschap van Ottaviano de' Medici (de opdrachtgever die ons aankijkt), achter de pauselijke zetel geposteerd is, onmiskenbaar.
Paus Clemens VII, heeft een volle baard die hij had laten staan na de belegering van Rome. Alessandro, die in profiel is afgebeeld zoals op het portret door Vasari in de Uffizi, houdt de rug van de zetel vast. Volgens Gaetano Pieraccini, arts en Medici-kenner, zijn er op dit schilderij 6 fysionomische overeenkomsten te vinden tussen Clemens en Alessandro: het voorhoofd, het bruine haar, de neus, de plaatsing van de ogen, de mond en de getaande huidskleur. Het is dus niet verwonderlijk dat Pieraccini, die beweerde dat Alessandro niet de zoon van een moorin was vond dat hij zijn “looks” van zijn vader had.
Voor kronikeurs als Benedetto Varchi, Bernardo Segni en Scipio Ammirato, bestond er geen twijfel; zij noemden kardinaal Giulio (paus Clemens) onomwonden de vader van Alessandro.
Wat die stelling versterkt is het feit dat paus Clemens aan Alessandro steeds een voorkeursbehandeling gegeven heeft en er uiteindelijk voor gezorgd heeft dat hij de 1ste Medici-hertog zou worden. Reeds in 1522 had de paus Alessandro een hertogelijke titel bezorgd toen hij van de keizer het hertogdom Cività di Penne (in de Abruzzen) gekregen had.
Voor de legitimatie van Alessandro als zoon van Lorenzo il Giovane (de hertog van Urbino) had kardinaal Giulio al gezorgd in 1519 nadat zowel Lorenzo als zijn echtgenote Madeleine de la Tour overleden waren en de feiten niet meer konden ontkennen. Bovendien heeft Alessandro zijn 2 oudste kinderen Giulio en Giulia genoemd, daarbij duidelijk verwijzend naar hun grootvader.
Men kan er bijna zeker van zijn dat Caterina, de koningin-moeder van Frankrijk (de enige dochter van Lorenzo il Giovane) en Cosimo I (Alessandro’s opvolger als hertog van Firenze) van dit pauselijk vaderschap op de hoogte waren, maar het bij de officiële versie gehouden hebben teneinde de paus niet in verlegenheid te brengen.
Was Alessandro de’ Medici the son of the pope?
There is still no certainty about the birth and the origins of duke Alessandro de’ Medici. No birth certificate was found and some say that he was born on July 22th in 1510, others speak of March 1511 or February 1512. When he was murdered in January 1537 by his cousin Lorenzino Alessandro was buried in the church of San Lorenzo in the sarcophagus of Lorenzo il Giovane, duke of Urbino and his official father. But now a days one is inclined to believe that he was the natural son of cardinal Giulio de’ Medici (then 32 or 34 years old) and a peasant (or Moorish?) girl in the service of Alfonsina Orsini, the widow of Piero lo Sfortunato, in her palazzo in Rome.
While most authors think that he got his "Moorish" looks (he was nicknamed il Moro) from his mother, he may also owe them to his father. For there are striking similarities between the portraits of cardinal Giulio and Alessandro. In Raffaello’s painting Leo X and 2 cardinals (1519 Uffizi) Giulio stands beside his papal nephew. In 1534 Pontormo painted Alessandro with a cap (Philadelphia Museum of Art).
It could be wishful thinking, but the nose, the mouth with the heavy lower lip, and even the hair look alike. Also in Gregory’s meal by Vasari (1540 Bologna Pinacoteca) a physical resemblance between Alessandro (behind the chair of the pope) and Clement VII is obvious. Ottaviano de’ Medici, who gave the order for the painting, stands next to young Alessandro and is looking at the spectators. Pope Clement has a full beard (since the siege of Rome in 1527) and Alessandro (in profile as in the Vasari portrait from the Uffizi) holds his chair.
According to Gaetano Pieraccini, physician and Medici-expert, there are 6 physical similarities between the 2 Medici: the forehead, the nose, the mouth, the position of the eyes, the dark brown hair and the tanned colour of the skin. It was therefore not a suprise that Pieraccini, who was convinced that Alessandro was not the son of a Moorish slave-girl, proclaimed that he had his looks from his father
In their chronicles, Segni, Varchi and Ammirato were unanimous about Alessandro being the son of the pope. What has strengthened that opinion is the fact that Clement has always favoured his son and that he secured his position as head of state in Florence and future duke. In 1522 Clement acquired for Alessandro the duchy of Cività di Penne that he bought from emperor Charles V. In 1519 the pope had him registered officially as the son of Lorenzo il Giovane (duke of Urbino). Since Lorenzo and his wife Madeleine de la Tour were already dead there could not be any denial from their part. It was no coincidence that Alessandro named two of his children Giulio and Giulia after their grandfather.
It is very clear that Caterina de’ Medici (Lorenzo’s only daughter and queen mother of France) and Cosimo I (Alessandro’s successor as duke of Florence) knew about this papal paternity but that they stayed with the official version in order not to embarrass the pontifex.
JVL